with his troops

ăpŭd ( apud down to the time of Caesar, Corp. Inscr. I. 30; I. 196; and after 45 B. C. both apud, Inscr. Orell. 206; 818, and aput, ib. 206; 15; 34; another form of apud was apor, Paul. ex Fest. p. 26 Mull. apud, Ritschl, Rib. in Trag. et Com. Rel., Mull. in Lucil., and Dietsch in Sall.; aput, Lachm., Fleck. in Plaut.; both apud and aput, Mull. in Cat. and Rib. in Verg.) [Corssen once regarded apud as connected with apisci, as juxta with jungo, Ausspr. I. p. 335, 1st ed., but afterwards, ib. 2d ed. I. p. 197, he adopted Pott's view, that it was comp. of Sanscr. api, = to, toward, near (Gr. epi), and ad, old form ar, which view the form apor favors, and thus its strict meaning would be on to, unto; v. infra, IV.]; prep. gov. acc., with, at, by, near (regularly with words denoting rest, and primarily of persons, while ad properly designates only direction, motion, extension, etc., and is chiefly used of places; the diff. between apud and penes is given in Paul. ex Fest. p. 22 Mull.: apud et penes in hoc differunt, quod alterum personam cum loco significat, alterum personam et dominium ac potestatem; v. penes, and cf. Nep. Them. 7, 2: ad ephoros Lacedaemoniorum accessit, penes quos summum imperium erat, atque apud eos (v. infra, I. B. 2. a.) contendit, etc.; and for the difference between ad and apud, cf. Lucil. 9, 58 sq. Mull.: apud se longe alid est, neque idem valet ad se: Intro nos vocat ad sese, tenet intus apud se; syn.: ad, prope, coram, inter, in with abl.; rare in early Lat.; very freq. in Plaut., less freq. in Ter., seven times in Verg., five times in Juv., three times in Catull., twice in Ov, and once in Hor. and Prop.; never in Tib. or Pers.; very freq. in Cic., the historians, and the Vulg.).

A.. In designating nearness in respect of persons, with, near: apud ipsum adstas, Att. ap. Non. p. 522, 25:

adsum apud te, genitor,

id. ib. p. 522, 32:

alteram (partem) apud me adponito,

Plaut. Trin. 4, 3, 60:

nunc hic apud te servio,

id. Capt. 2, 2, 62:

scriptorum non magnast copia apud me,

Cat. 68, 33 Mull.:

mane apud me,

Vulg. Gen. 29, 19:

Advocatum habemus apud Patrem,

ib. 1 Joan. 2, 1:

cum in lecto Crassus esset et apud eum Sulpicius sederet,

Cic. de Or. 2, 3, 12; so id. Pis. 26, and id. Rep. 3, 28.—

Esp.

a.. With a pron. or subst., apud me, te, se, aliquem, etc., with me, in my house, etc., in one's house, at the house of a person; Fr. chez moi, chez vous, chez soi, etc.:

Quis heri apud te? Naev., Com. Rel. p. 9 Rib.: dico eum esse apud me,

Plaut. Capt. 3, 2, 15; 4, 2, 73:

hic apud me hortum confodere jussi,

id. Aul. 2, 2, 66:

si commodumst, apud me, sis, volo,

Ter. Heaut. 1, 1, 110:

condixerant cenam apud me, Turp., Com. Rel. p. 108 Rib.: quid nunc virgo? Nempe apud test?

Plaut. Trin. 1, 2, 159:

Quid sibi volunt homines isti apud te?

Vulg. Num. 22, 9; ib. Matt. 26, 18:

cenabis bene apud me,

Cat. 13, 1:

apud me habitavit,

Cic. Clu. 33; id. Verr. 4, 111; 5, 77:

apud te cenavit,

id. Div. in Caecil. 58; id. Verr. 4, 49; id. Cael. 26; id. Deiot. 32:

in curia posita potius quam rure apud te, Titin., Com. Rel. p. 142 Rib.: mane apud me etiam hodie,

Vulg. Jud. 19, 9:

tenet intus apud se,

Lucil. 9, 59 Mull.:

Pompeius petiit, ut secum et apud se essem cotidie,

Cic. Att. 5, 6:

apud se fecit manere,

Vulg. Jud. 19, 7; ib. Luc. 11, 37:

de gladiis, quae apud ipsum erant deprehensa,

Cic. Cat. 3, 10:

Cum postridie apud eundem ventum exspectans manerem,

id. Phil. 1, 8:

mansit apud eum quattuor mensibus,

Vulg. Jud. 19, 2; ib. Act. 28, 14:

apud quem deversatus es,

Cic. Verr. 4, 37: apud nympham Calypsonem, Liv. And. ap. Prisc. p. 685 (cf. Hom. Od. 4, 557: Numphês en megaroisi Kalupsous):

habitasti apud Heium Messanae,

Cic. Verr. 4, 18; id. Cael. 51:

Fuisti apud Laecam illa nocte,

id. Cat. 1, 4, 9; id. de Or. 1, 22, 104; id. Att. 1, 8:

apud Ostorium Scapulam epulatur,

Tac. A. 14, 48:

apud Cornelium Primum juxta Velabrum delituit,

id. H. 3, 74; 1, 14:

Factum est, ut moraretur apud Simonem quendam,

Vulg. Act. 9, 43:

invenient hominem apud sororem tuam occultantem se,

Cic. Dom. 83:

qui apud te esset eductus,

id. Quinct. 69:

apud quem erat educatus,

id. Lael. 20, 75:

cum alter ejus filius apud matrem educaretur,

id. Clu. 27:

disciplina C. Cassii, apud quem educatus erat,

Tac. A. 15, 52:

se apud Q. Mucium jus civile didicisse,

id. Or. 30:

apud eosdem magistratus institutus,

Suet. Calig. 24:

servorum manus tamquam apud senem festinantes,

Tac. H. 1, 7:

in convivio apud regem,

id. A. 2, 57: Bene vale;

apud Orcum te videbo,

in the abode of Orcus, Plaut. As. 3, 3, 16:

sacrificasse apud deos, i. e. in templis deorum,

Tac. A. 11, 27:

frater apud Othonem militans,

in the army of Otho, id. H. 2, 26; so,

nec solum apud Caecinam (cognoscebatur id damnum composuisse),

id. ib. 2, 27:

quorum sint legati apud se,

in his camp, Caes. B. G. 4, 8; cf.:

Quos cum apud se in castris Ariovistus conspexisset,

id. ib. 1, 47:

dici hoc potest, Apud portitores eas (litteras) resignatas sibi,

at the custom-house, Plaut. Trin. 3, 3, 64; 3, 3, 80:

Quantillum argenti mihi apud trapezitam siet,

at the banker's, id. Capt. 1, 2, 90:

duo genera materiarum apud rhetoras tractantur, i. e. in scholis rhetorum, as he says just before,

Tac. Or. 35.—Apud me etc. is sometimes added to domi or in aedibus, or interchanges with domi: Me. Ubi namst, quaeso? Ch. Apud me domi, Ter. Heaut. 3, 1, 21:

a me insidias apud me domi positas esse dixerunt,

Cic. Sest. 41:

domi esse apud sese archipiratas dixit duos,

id. Verr. 5, 73; so Vulg. Gen. 27, 15:

quae (signa) cognovi apud istum in aedibus,

Cic. Verr. 1, 50:

esse illa signa domi suae, non esse apud Verrem,

id. ib. 4, 16:

nihil apud hanc lautum, pistor domi nullus,

id. Pis. 67; id. Clu. 165.—Hence,

Trop.: apud se esse, to be at home, i. e. to be in one's senses, be one's self, be sane (only in conversational lang.; most freq. in Ter.; cf. Gr. en heautôi einai, Ar. Vesp. 642; opp. vecors, amens esse, to be out of one's wits, beside one's self; so Gr. phrenôn exestanai, Eur. Or. 1021):

Sumne ego apud me?

Plaut. Mil. 4, 8, 36:

Non sum apud me,

Ter. Phorm. 1, 4, 26, and Afran., Com. Rel, p. 170 Rib.:

Prae iracundia, Menedeme, non sum apud me,

Ter. Heaut. 5, 1, 48:

Vix sum apud me: ita animus commotust metu, spe, gaudio,

id. And. 5, 4, 34:

Num tibi videtur esse apud sese?

id. Hec. 4, 4, 85 (quasi ob amorem meretricis insanus, Don.):

proin tu fac, apud te ut sies,

id. And. 2, 4, 5 (= ut praeparatus sis, Don.); Petr. 129.—

In respect of persons, in whose presence or before whom any thing is done or takes place, esp. of discussions or debates in which the persons have the right of decision (Web. Uebungsch. p. 33), before, in the presence of, = coram, ad.

Of civil or military affairs, before:

cum res agatur apud praetorem populi Romani et apud severissimos judices,

Cic. Arch. 3:

apud eosdem judices reus est factus,

id. Clu. 22, 59:

vis de his judicari apud me?

Vulg. Act. 25, 9:

accusavit fratres suos apud patrem,

ib. Gen. 37, 2; ib. 1 Macc. 7, 6; ib. Joan. 5, 45:

hoc, quod nunc apud pontifices agis,

Cic. Dom. 51; 117:

istud ne apud eum quidem dictatorem quisquam egit isto modo,

id. Lig. 12:

qui hanc causam aliquotiens apud te egit,

id. Quinct. 30; so id. Verr. 2, 100; 3, 114; id. Caecin. 69; id. Sest. 120:

(populus Romanus) mihi potestatem apud se agendi dedit,

id. Verr. 5, 173: Repulsior secunda collatione dixit Cato in ea, quae est contra Cornelium apud populum, Paul. ex Fest. p. 286 Mull.:

tutoresne defendent apud istius modi praetorem?

Cic. Verr. 1, 153; id. Clu. 126: apud te cum sim defensurus me, Vulg. Act. [p. 146] 26, 2:

omnia apud praetores gererentur,

Tac. Or. 38:

causam nescio quam apud judicem defendebat,

Cic. Clu. 74; so Tac. A. 3, 12; id. Or. 19:

apud te defendit alium in ea voluntate non fuisse, in qua te,

Cic. Lig. 6:

apud judicem causam dicere,

id. Quinct. 43; id. Verr. 1, 26; id. Sex. Rosc. 85:

apud aliquem dicere,

id. Lig. 6; id. Deiot. 4:

verba apud senatum fecit,

id. Verr. 2, 2, 20:

habita apud senatum oratione,

Tac. A. 12, 25; 6, 8:

haec apud patres disseruit,

id. ib. 2, 43; 4, 2;

4, 6: modeste apud vos socius populi Romani questus est,

Cic. Verr. 4, 18:

Quae est ergo apud Caesarem querella?

id. Lig. 25:

isne apud vos obtinebit causam, qui etc.,

id. Caecin. 38:

petita multa est apud eum praetorem,

id. Verr. 1, 155:

causam contra aliquem apud centumviros dicere,

id. de Or. 2, 23, 98; Tac. Or. 38:

numerus oratorum quot annis apud magistratus publice subscribitur,

Cic. Verr. 3, 120:

apud eorum quem qui manumitteretur,

Liv. 41, 9: apud proconsules aliquem manumittere, Marcian. ap. Dig. 1, 162.—

In extra judicial cases, before:

apud hunc confessus es et genus etc.,

Plaut. Capt. 2, 3, 52:

nullam causam dico, quin mihi Et parentum et libertatis apud te deliquio siet,

id. ib. 3, 4, 93:

apud erum qui (servos) vera loquitur,

id. Am. 2, 1, 43:

apud novercam querere,

id. Ps. 1, 3, 80:

ego apud parentem loquor,

Cic. Lig. 30:

plura fateri apud amicos,

Tac. A. 14, 62:

aliquid apud aliquem laudare,

Cic. Att. 2, 25; Tac. A. 13, 46; so Vulg. Gen. 12, 15:

aliquem apud aliquos vituperare,

Cic. Phil. 2, 11:

apud quem tu etiam nos criminari soles,

id. Vatin. 29.—

Of one's feelings, views, judgment, with, in the view or sight of, before.

With verbs:

apud Tenedios sanctissimus deus habetur,

Cic. Fl. 61; id. Verr. 1, 49:

quod apud illos amplissimum sacerdotium putatur,

id. ib. 2, 126;

1, 69: si tutoris auctoritas apud te ponderis nihil habebat,

id. ib. 2, 55; id. Planc. 4:

apud judicem grave et sanctum esse ducetur,

id. Q. Rosc. 6:

Quae omnia apud nos partim infamia... ponuntur, Nep. praef. 5: justificatur apud Deum,

Vulg. Gal. 3, 11:

haec apud illos barbatos ridicula videbantur,

Cic. Mur. 26; id. Dom. 101:

unus dies apud Dominum (est) sicut mille anni, et mille anni sicut dies unus,

Vulg. 2 Pet. 3, 8.—

With adjj.:

fuisti apud pontifices superior,

Cic. Dom. 4:

qui honos est apud Syracusanos amplissimus,

id. Verr. 4, 137; id. Font. 36:

quam clara (expugnatio) apud omnes,

id. Verr. 1, 50; 2, 50:

Satis clarus est apud timentem quisquis timetur,

Tac. H. 2, 76; id. Or. 7:

hoc est apud Graecos prope gloriosius quam Romae triumphasse,

Cic. Fl. 31; Tac. H. 5, 17:

quod aeque apud bonos miserum est,

id. ib. 1, 29:

quae justa sunt apud nos,

Vulg. 1 Macc. 11, 33; ib. Rom. 2, 13:

tunc eritis inculpabiles apud Dominum,

ib. Num. 32, 22:

si is pretio apud istum idoneus esset,

Cic. Verr. 2, 121.—

With substt.:

est tanta apud eos ejus fani religio atque antiquitas, ut etc.,

Cic. Verr. 1, 46:

tanta nominis Romani dignitas est apud omnes nationes, ut etc.,

id. ib. 5, 150:

qua (hic) apud omnes Siculos dignitate atque existimatione sit,

id. ib. 2, 111:

Dymnus modicae apud regem auctoritatis et gratiae,

Curt. 6, 72:

abominatio est uterque apud Deum,

Vulg. Prov. 17, 15.—Apud animum, apud animum meum, etc. sometimes stand for mihi, mecum, etc., or simply animo: Ea tute tibi subice et apud animum propone, before your mind, before you, Sulp. ap. Cic. Fam. 4, 5:

ipsi primum statuerint apud animos, quid vellent,

Liv. 6, 39, 11:

Sic apud animum meum statuo,

Sall. de Ord. Rep. 2:

sic statuere apud animum meum possum,

Liv. 34, 2, 4.—So with pers. pron. in Vulg. after the Greek: haec apud se (pros heauton) oravit, within himself, to himself, Luc. 18, 11: Sciens apud semet ipsum (en heautôi), in himself, Joan. 6, 62: statui hoc ipsum apud me (emautôi), ne etc., with myself, 2 Cor. 2, 1; so, hoc cogitet apud se (eph heautou), ib. 10, 7.—

And simply before, in the presence of:

id apud vos proloquar,

Plaut. Capt. prol. 6:

nemo est meorum amicorum, apud quem expromere omnia mea occulta audeam,

Ter. Heaut. 3, 3, 14:

se jactant apud eos, quos inviti vident,

Cic. Fl. 61:

licet mihi, Marce fili, apud te gloriari, ad quem etc.,

id. Off. 1, 22, 78: de vobis glorior apud Macedones, Vulg. 2 Cor. 9, 2:

plus quam apud vos commemorari velitis,

Cic. Caecin. 77:

non apud indoctos loquor,

id. Pis. 68:

ostendit, quae quisque de eo apud se dixerit,

Caes. B. G. 1, 19:

quid apud magnum loquerentur Achillem,

Ov. M. 12, 163:

neque raro neque apud paucos talia jaciebat,

Tac. A. 4, 7:

loqui de se apud aliquem,

Cic. Att. 1, 3:

mentiri apud aliquem,

Plaut. Poen. 1, 1, 24:

apud aliquem profiteri,

Curt. 7, 7, 24:

Non est nobis haec oratio habenda apud imperitam multitudinem,

Cic. Mur. 61:

Caesar apud milites contionatur,

Caes. B. C. 1, 7:

gratias agere alicui apud aliquem,

Cic. Sest. 4; so Tac. A. 15, 22:

si quid (in me) auctoritatis est, apud eos utar, qui etc.,

Cic. Imp. Pomp. 2; so id. Lig. 16, and id. Red. in Sen. 24:

Quae fundebat apud Samson lacrimas,

Vulg. Jud. 14, 16.—

Of a person with whom, in whose case something is, exists, is done, with, in the case of, often = in with abl.:

quom apud te parum stet fides,

Plaut. Ps. 1, 5, 62:

Et bene apud memores veteris stat gratia facti,

Verg. A. 4, 539:

At fides mihi apud hunc est,

Ter. Heaut. 3, 3, 10: De. Quid est? Ch. Itan parvam mihi fidem esse apud te? id. Phorm. 5, 3, 27:

ut apud me praemium esse positum pietati scias,

id. Hec. 4, 2, 8:

alioqui mercedem non habebitis apud Patrem vestrum,

Vulg. Matt. 6, 1:

illa res quantam declarat ejusdem hominis apud hostes populi Romani auctoritatem,

Cic. Imp. Pomp. 46:

(eum) Aeduorum auctoritatem apud omnes Belgas amplificaturum,

Caes. B. G. 2, 14:

si M. Petrei non summa auctoritas apud milites exstitisset,

Cic. Sest. 12:

Pompei auctoritas apud omnes tanta est. quanta etc.,

id. Fl. 14; id. Phil. 13, 7:

ecquid auctoritatis apud vos socii populi Romani habere debeant,

id. Div. in Caecil. 17; so id. Verr. 2, 14; id. Mur 38:

(servi) apud eum sunt in honore et pretio,

id. Sex. Rosc. 77; id. Verr. 5, 157; id. Cat. 3, 2:

videmus quanta sit in invidia quantoque in odio apud quosdam virtus et industria,

id. Verr. 5, 181:

quo majore apud vos odio esse debet quam etc.,

id. ib. 1, 42:

domi splendor, apud exteras nationes nomen et gratia,

id. Clu. 154; id. Mur. 38:

Dumnorigem, magna apud plebem gratia,

Caes. B. G. 1, 18:

tanti ejus apud se gratiam esse ostendit, uti etc.,

id. ib. 1, 20:

certe apud te et hos, qui tibi adsunt, veritas valebit,

Cic. Quinct. 5; id. Div. in Caecil. 17; id. Lig. 30; id. Marcell. 14; id. Mil. 34:

utrum apud eos pudor atque officium aut timor valeret,

Caes. B. G. 1, 40:

apud quem ut multum gratia valeret,

Nep. Con. 2, 1:

video apud te causas valere plus quam preces,

Cic. Lig. 31; so id. Lael. 4, 13, and Tac. H. 3, 36:

quod apud vos plurimum debebit valere,

Cic. Div. in Caecil. 11; so Caes. B. G. 1, 17, and Tac. H. 4, 73:

qui tantum auctoritate apud suos cives potuit, ut etc.,

Cic. Verr. 2, 113:

speravit sese apud tales viros aliquid posse ad etc.,

id. Sex. Rosc. 141:

(eum) apud finitimas civitates largiter posse,

Caes. B. G. 1, 18:

quae (pecunia) apud me contra fidem meam nihil potuisset,

Cic. Verr. 1, 19:

quae (memoria) plus apud eum possit quam salus civitatis,

id. Phil. 5, 51; id. Verr. 3, 131:

qui apud eum plurimum poterat,

id. ib. 3, 130:

qui apud me et amicitia et beneficiis et dignitate plurimum possunt,

id. Sex. Rosc. 4; so Caes. B. G. 1, 9.—So very rarely with adjj.:

faciles sunt preces apud eos, qui etc.,

Cic. Har. Resp. 63:

nihil me turpius apud homines fuisset,

id. Att. 2, 19:

apud quos miserum auxilium tolerabile miserius malum fecit,

Cels. 3, 23.—

Of persons, of inhabitants of cities or countries, among whom one is, or something is, is done or happens, among = inter:

CONSOL. QVEI. FVIT. APVD. VOS., Epit. Scip. ap. Grotef. Gr. II. p. 296: homines apud nos noti, inter suos nobiles,

Cic. Fl. 52:

Ut vos hic, itidem ille apud vos meus servatur filius,

Plaut. Capt. 2, 2, 11; 2, 2, 62:

qui (colonus) perigrinatur apud vos,

Vulg. Exod. 12, 49:

qui regnabat apud vos,

ib. 1 Macc. 12, 7; ib. Matt. 13, 56; ib. Luc. 9, 41:

si iste apud eos quaestor non fuisset,

Cic. Div. in Caecil. 4; 65:

Apud eos fuisse regem Divitiacum,

Caes. B. G. 2, 4; 2, 2:

qui (praetores) apud illos a populo creantur,

Cic. Fl. 44:

apud quos consul fuerat,

id. Div. in Caecil. 66; id. Verr. 2, 5; 4, 108:

apud inferos illi antiqui supplicia impiis constituta esse voluerunt,

id. Cat. 4, 8; id. Tusc. 1, 5, 10; so Vulg. Eccli. 14, 17: Sunt apud infernos tot milia formosarum, Prop. 3, 2, 63:

fateri quae quis apud superos distulit in seram commissa piacula mortem,

Verg. A. 6, 568;

Vel. 2, 48, 2: studiis militaribus apud juventutem obsoletis,

Cic. Font. 42:

qui apud socios nominis Latini censi essent,

Liv. 41, 9:

qui apud gentes solus praestat, Naev., Com. Rel. p. 25 Rib.: quae sacra apud omnes gentes nationesque fiunt,

Cic. Verr. 4, 109:

id (simulacrum) apud Segestanos positum fuisse,

id. ib. 4, 80:

si apud Athenienses non deerant qui rem publicam defenderent,

id. Sest. 141, and Nep. Milt. 6, 2:

ille est magistratus apud Siculos, qui etc.,

Cic. Verr. 2, 131:

si tu apud Persas deprehensus etc.,

id. ib. 5, 166:

Apud Helvetios longe nobilissimus fuit Orgetorix,

Caes. B. G. 1, 2:

apud omnes Graecos hic mos est, ut etc.,

Cic. Verr. 2, 158, and id. Fragm. B. 7, 18 B. and K.:

quod apud Germanos ea consuetudo esset, ut etc.,

Caes. B. G. 1, 50:

aliis Germanorum populis usurpatum raro apud Chattos in consensum vertit,

Tac. G. 31:

Cui (mihi) neque apud Danaos usquam locus (est),

Verg. A. 2, 71:

apud Nahanarvalos antiquae religionis lucus ostenditur,

Tac. G. 43; 32; 38; 44; id. H. 4, 56; 4, 61; id. A. 2, 1; 2, 45: apud Graecos magis quam in ceteris nationibus exculta est medicina, Cels. praef. 3, 9.—So of an army, in, with, where in with abl. is commonly used:

qui apud exercitum cum Lucio Lucullo est,

in the army under L. Lucullus, Cic. Verr. 4, 49; so id. Arch. 11:

apud exercitum mihi fueris tot annos,

id. Mur. 45:

quod Hannibalem etiam nunc cum imperio apud exercitum haberent,

in the army with a command, Nep. Hann. 7, 3:

simul manere apud exercitus Titum utile videbatur,

Tac. H. 5, 10:

quod XII. pondo argenti habuisset apud exercitum,

with his troops, Plin. 33, 4, 50, § 143.—

In designating the author of a work or of an assertion, apud aliquem, in, by, in the writings of, any one (the work itself being designated by in with abl.; as, de qua in Catone majore satis multa diximus, Cic. Off. 1, 42, 151:

Socraiem illum, qui est in Phaedro Platonis,

id. de Or. 1, 7, 28:

quo in libro,

id. ib. 1, 11, 47):

ut scriptum apud eundem Caelium est,

Cic. Div. 1, 26, 55:

apud Xenophontem autem moriens Cyrus major haec dicit,

id. Sen. 22, 79:

quod apud Platonem est in philosophos dictum, quod etc.,

id. Off. 1, 9, 28:

apud Agathoclem scriptum in historia est,

id. Div. 1, 24, 50:

ut est apud poetam nescio quem,

id. Phil. 2, 65:

Quod enim est apud Ennium, etc.,

id. Off. 1, 8, 26:

de qua (ambitione) praeclare apud eundem est Platonem, simile etc.,

id. ib. 1, 25, 87:

Apud Varronem ita est, etc.,

Plin. 18, 35, 79, § 348:

ut video scriptum apud Graecos,

Cic. Scaur. 4:

invenio apud quosdam auctores,

Tac. H. 2, 37; so id. A. 1, 81; 3, 3:

reperio apud scriptores,

id. ib. 2, 88:

apud Solonem,

i. e. in his laws, Cic. Leg. 2, 26, 64:

cui bono est, si apud te Agamemnon diserte loquitur, i. e. in tragoediis tuis,

Tac. Or. 9. —Also of speakers:

apud quosdam acerbior in conviciis narrabatur,

Tac. Agr. 22.—

a.. Est aliquid apud aliquem = est alicui aliquid, apud aliquem being equivalent to dat. of possessor:

quae (scientia auguralis) mihi videtur apud majores fuisse dupliciter, ut etc.,

Cic. Leg. 2, 13, 33:

juris civilis magnum usum apud multos fuisse,

id. Brut. 41, 152:

cum apud eum summum esset imperium populi,

Nep. Phoc. 2, 4:

omnis gratia, potentia, honos, divitiae apud illos sunt,

Sall. C. 20, 8:

par gloria apud Hannibalem hostesque Poenos erat,

Liv. 22, 30, 8:

apud quos nulla loricarum galearumve tegmina (erant),

Tac. A. 12, 35:

pecuniam ac dona majora apud Romanos (esse),

id. H. 4, 76:

minorem esse apud victos animum,

id. ib. 3, 1;

2, 75: quando quidem est apud te virtuti honos,

Liv. 2, 1, 15: Phoebo sua semper apud me Munera sunt, Phoebus has his gifts with me, i. e. I have his gifts for Phoebus, Verg. E. 3, 62; so Hor. C. 3, 29, 5:

apud te est fons vitae,

Vulg. Psa. 35, 10:

apud Dominum (est) misericordia,

ib. ib. 129, 7.—

Est aliquid apud aliquem also simply denotes that something is in one's hands, in his power, at his disposal:

erat ei apud me pauxillulum Nummorum,

Ter. Phorm. 1, 1, 3:

negasse habere se (phaleras): apud alium quoque eas habuisse depositas,

Cic. Verr. 4, 29:

multa (signa) deposita apud amicos,

id. ib. 4, 36:

apud quem inventus est scyphus,

Vulg. Gen. 44, 16; ib. [p. 147] Exod. 22, 4; ib. Deut. 24, 12.—So also of persons:

te pix atra agitet apud carnuficem,

in the hands of, Plaut. Capt. 3, 4, 65:

qui (obsides) apud eum sint,

Caes. B. G. 1, 31; 1, 33.—

Apud aliquem = alicui, the dat. of indir. obj.:

remanet gloria apud me, Att., Trag. Rel. p. 194 Rib.: nihil apud Siculum, nihil apud civem Romanum tota in Sicilia reliquisse,

Cic. Verr. 4, 2:

si (cura rei publicae) apud Othonem relinqueretur,

Tac. H. 1, 13; 1, 20:

qui judicia manere apud ordinem Senatorium volunt,

Cic. Div. in Caecil. 8:

neque praemia caedis apud interfectorem mansura,

Tac. H. 2, 70; id. A. 15, 7:

fidens apud aliquem obligare,

Dig. 16, 1, 27.—So rarely with adjj.:

Essetne apud te is servos acceptissimus?

Plaut. Capt. 3, 5, 56:

non dicam amicum tuum, quod apud homines carissimum est,

Cic. Verr. 2, 110:

apud publicanos gratiosus fuisti,

id. ib. 2, 169; 4, 38; id. Fl. 76; id. Lig. 31: Apud homines hoc impossibile est;

apud Deum autem omnia possibilia sunt,

Vulg. Matt. 19, 26; ib. Marc. 10, 27.

Transf. In designations of place,

At, near, about, around, before (esp. freq. in the post-Aug. histt.) = ad, prope, circum, ante: tibi servi multi apud mensam adstant, Naev. ap. Prisc. p. 893 P. (Com. Rel. p. 10 Rib.):

verecundari neminem apud mensam decet,

Plaut. Trin. 2, 4, 77:

Quid apud hasce aedis negotii est tibi?

id. Am. 1, 1, 194:

Quid illisce homines quaerunt apud aedis meas?

id. Most. 4, 2, 26; id. Trin. 4, 2, 25: apud ignem adsidere, Turp. ap. Non. p. 522, 26 (Com. Rel. p. 100 Rib.); Sisenn. ap. Non. p. 86, 16:

navem is fregit apud Andrum insulam,

Ter. And. 1, 3, 17:

apud Tenedum pugna illa navalis,

Cic. Arch. 21:

ut apud Salamina classem suam constituerent,

Nep. Them. 3, 4:

apud oppidum morati,

Caes. B. G. 2, 7:

agri in Hispania apud Karthaginem Novam,

Cic. Agr. 1, 5:

bellatum apud Actium,

Tac. H. 1, 1; 1, 72; 3, 76:

Pugnabant alii tardis apud Ilion armis,

Ov. R. Am. 163:

morabatur in castris apud Galgalam,

Vulg. Jos. 10, 6:

quidquid apud durae cessatum est moenia Trojae,

Verg. A. 11, 288:

apud vetustam turrem, Att., Trag. Rel. p. 189 Rib.: apud castellum consedisse,

Tac. A. 4, 25:

Vitellianos, sua quemque apud signa, componunt,

id. H. 3, 35:

apud vexillum tendentes,

id. A. 1, 17:

trepidatur apud naves,

id. H. 2, 15:

hostis est non apud Anienem, sed in urbe,

Cic. Mur. 84; id. Fam. 2, 10, 5:

quam detraxerat apud rapidum Simoenta sub Ilio alto,

Verg. A. 5, 261:

apud abunaantem amnem et rapidas undas Inachi, Att., Trag. Rel. p. 175 Rib.: apud gelidi flumina Hebri,

Verg. A. 12, 331:

octo apud Rhenum legiones,

Tac. A. 1, 3:

apud ripam Rheni,

id. ib. 2, 83:

probavi te apud Aquam Contradictionis,

Vulg. Psa. 80, 8:

repertus apud fretum Siciliae,

Tac. A. 6, 14:

propitiata Juno apud proximum mare,

id. ib. 15, 44:

apud promunturium Miseni consedit in villa,

id. ib. 6, 50:

Ut aput nivem et ferarum gelida stabula forem, for in nive etc.,

Cat. 63, 53 Mull.:

apud altaria deum pepigere,

before, Tac. A. 11, 9:

decernuntur supplicationes apud omnia pulvinaria,

id. ib. 14, 12 (cf.:

unum diem circa omnia pulvinaria supplicatio fuit,

Liv. 41, 9):

apud Caesaris effigiem procubuit,

Tac. A. 12, 17; 13, 23:

quartum apud lapidem substiterat,

id. ib. 15, 60:

laudavit ipse apud rostra (for pro rostris),

Tac. A. 16, 6; so, apud forum (cf.: ad forum under ad, I. A. 3., and in Gr. Sophocl. Trach. 371, pros mesêi agorai;

on the other hand,

id. ib. 423, en mesêi agorai; id. ib. 524, têlaugei par ochthôi): Quidam apud forum mihi vendidit, Pomp., Com. Rel. p. 250 Rib.: Ch. Qui scis? By. Apud forum modo e Davo audivi, Ter. And. 2, 1, 2; 1, 5, 18:

Capuae multa apud forum aedificia de caelo tacta,

Liv. 41, 9 (Weissenb., in foro):

quod (templum) apud forum holitorium C. Duilius struxerat,

Tac. A. 2, 49.—

At, in = in with abl. or gen. or abl. of place: CONSVLES SENATVM CONSOLVERVNT N. OCTOB. APVD AEDEM DVELONAI, S. C. de Bacch. I.; so,

ejus statuam majores apud aedem matris deum consecravisse,

Tac. A. 4, 64:

apud villam est,

Ter. Ad. 4, 1, 1; so Cic. Verr. 4, 22, 48:

Eum argentum sumpsisse apud Thebas ab danista fenore,

Plaut. Ep. 2, 2, 67:

deponere apud Solos in delubro pecuniam,

Cic. Leg. 2, 16, 40:

ut rationes apud duas civitates possim relinquere,

id. Att. 6, 7, 2: qui mense Aprili apud Baias essent, id. Fragm. B. 13, 4, 1 B. and K.;

13, 4, 4 iid.: seditio militum coepta apud Sucronem,

Liv. 28, 29:

donum apud Antium statuitur,

Tac. A. 3, 71:

bellis civilibus Maecenatem equestris ordinis cunctis apud Romam atque Italiam praeposuit,

id. ib. 6, 11:

Titus in consecrando apud Memphim bove Apide diadema gestavit,

Suet. Tit. 5:

quod Judaeam praeterveniens apud Hierosolymam non supplicasset,

id. Aug. 93:

apud Mediolanum,

Lact. Mort. Persec. 48:

eum pugionem apud Capitolium consecravit,

Tac. A. 15, 74:

Equitum Romanorum locos sedilibus plebis anteposuit apud Circum,

id. ib. 15, 32:

quae (effigies) apud theatrum Pompei locaretur,

id. ib. 3, 72:

qui (rei) apud aerarium pependissent,

Suet. Dom. 9 Roth:

cujus (scientiae) apiscendae otium apud Rhodum magistrum Thrasullum habuit,

Tac. A. 6, 20; 4, 14; so Suet. Aug. 92; Eutr. 7, 13:

ut civitati Cibyraticae apud Asiam subveniretur,

Tac. A. 4, 13; 4, 18; 16, 15:

apud Pharsaliam,

Liv. Epit. 111:

apud Palaestinam,

Eutr. 7, 13:

qui erant apud Helladam,

Vulg. 1 Macc. 8, 9. —

Of time.

With words denoting time or occasion, in, at (rare):

apud saeclum prius,

Ter. Eun. 2, 2, 15:

aliquem apud judicium persequi,

at the trial, Cic. Verr. 4, 104.—

With words designating persons, with, among, in the time of:

hostis apud majores nostros is dicebatur, quem nunc etc.,

Cic. Off. 1, 12, 36:

fecerunt hoc multi apud majores nostros,

id. Verr. 2, 118; 5, 148:

Fuit eodem ex studio vir eruditus apud patres nostros,

id. Mur. 36; id. Off. 2, 24, 85; id. Lael. 2, 6:

Apud antiquos fuit Petron quidam, Cels. praef. 3, 9: aliam apud Fabricios, aliam apud Scipiones pecuniam (fuisse),

Tac. A. 2, 33.—

For ad with words implying motion (very rare):

APVT EVM PERVENIRE,

Inscr. Grut. 786, 5:

atque apud hunc eo vicinum,

Plaut. Mil. 2, 5, 70:

Bito apud aurificem,

Lucil. 30, 66 Mull.: apud legiones venit, Sall. Fragm. ap. Pomp. Commod. Don. p. 395 Lind.:

(naves) apud insulas longius sitas ejectae,

Tac. A. 2, 24:

qui apud Romanos de societate functus est legatione,

Vulg. 2 Macc. 4, 11.

(cf. ad, I. fin. b.)

It is sometimes placed after its subst.:

quae fiunt apud fabros, fictores, item alios apud,

Varr. L. L. 6, 78, p. 104 Mull.:

Is locus est Cumas aput,

Lucr. 6, 747 Lachm.:

montem apud Erycum,

Tac. A. 4, 43:

ripam apud Euphratis,

id. ib. 6, 31:

Misenum apud et Ravennam,

id. ib. 4, 5 (in Suet. Dom. 9 the editt. vary between aerarium apud and apud aerarium; the latter seems preferable, and is adopted by Oudend., Bremi, Baumg.-Crus., and Roth).—

It is sometimes placed between the subst. and adj.:

barbaras apud gentes,

Tac. A. 2, 88, 3, 26; 15, 60:

non modo Graecis in urbibus, sed Romana apud templa,

id. ib. 14, 14.—

Twice in Verg. it stands before the secondary adjunct of its subst.:

apud durae moenia Trojae, A. 11, 288: apud gelidi flumina Hebri,

ib. 12, 331. Apud is never found in compound words. V. more on this word in Hand, Turs. I. pp. 405-416.

signum, i, n. [perh. Sanscr. sag-, to cling to, adhere; cf. sigilla].

In gen., a mark, token, sign, indication (very frequent in all styles and periods; cf.

insigne): meo patri torulus inerit aureus Sub petaso: id signum Amphitruoni non erit,

Plaut. Am. prol. 145 sq.:

ut eam (nutricem) adducam et signa ostendam haec, i. e. crepundia,

Ter. Eun. 4, 7, 38; 5, 3, 5:

ut fures earum rerum, quas ceperunt, signa commutant, etc.,

Cic. Fin. 5, 25, 74; so (with notae) id. de Or. 2, 41, 174; id. Lael. 17, 62; cf.:

omne probabile aut signum est aut credibile... Signum est, quod sub sensum aliquem cadit et quiddam significat, quod ex ipso profectum videtur, etc.,

id. Inv. 1, 30, 47 sq.:

aut pecori signum aut numeros inpressit acervis,

Verg. G. 1, 263; cf.:

servitii signum cervice gerens,

Ov. M. 3, 16:

jaculo mihi vulnera fecit.—Signa vides: apparet adhuc vetus ecce cicatrix,

Ov. M. 12, 444:

metam Constituit signum nautis pater, unde reverti Scirent, etc.,

Verg. A. 5, 130:

scutum signi gratia positum,

Quint. 6, 3, 38:

signa pedum,

tracks, prints, Ov. M. 4, 543;

and simply signa,

Verg. A. 8, 212 al.:

oculis mihi signum dedit, Ne se appellarem,

Plaut. Mil. 2, 1, 45:

dare,

Ter. Eun. 4, 7, 11:

dicere deos gallis signum dedisse cantandi,

Cic. Div. 2, 26, 57 al.:

signa esse ad salutem,

Ter. And. 3, 2, 2:

animi pudentis signum,

id. Heaut. 1, 1, 68:

color pudoris signum,

id. And. 5, 3, 7:

signa doloris ostendere,

Cic. de Or. 2, 45, 190:

mortis dare,

Lucr. 6, 1182:

timoris mittere,

to exhibit, display, Caes. B. C. 1, 71 et saep.—With obj.-clause:

magnum hoc quoque signum est, dominam esse extra noxiam,

Ter. Heaut. 2, 3, 57; Nep. Att. 17, 2.—In predic. gen. with neutr. pron.: hoc est signi;

ubi primum poterit, se illinc subducet,

Ter. Eun. 4, 1, 14:

id erit signi me invitum facere, quod, etc.,

Cic. Rosc. Am. 30, 83; Auct. Her. 4, 5, 8; Cato, R. R. 38, 4; 88, 2:

nil tamen est signi,

Lucr. 5, 918; cf.:

quid signi?

Cic. Cael. 16, 38, 2.— Hence, a surname, epithet (rare):

huic signum exercitus apposuit,

Vop. Am. 6; cf. Capitol. Gord. 4.—

In partic.

In milit. lang.

The distinctive sign of a division of an army.

A military standard, ensign, banner (including the aquila):

signifero interfecto, signo amisso,

Caes. B. G. 2, 25:

ut neque signiferi viam, nec signa milites cernerent,

Liv. 33, 7:

Hasdrubal ut procul signa legionum fulgentia vidit,

id. 28, 14; 22, 21; Col. 9, 9, 4:

inter signa militaria,

Hor. Epod. 9, 15:

cum unius signi militibus pergit ire,

Liv. 33, 1:

signa militaria ex proelio relata,

Caes. B. C. 3, 99; so,

militaria,

id. B. G. 7, 2; Plin. 33, 33, 19, § 58.—

Hence the expressions: signa sequi,

to follow the standards, to march in military order, Sall. J. 80, 2; Liv. 24, 48, 11:

signa subsequi,

to keep in order of battle, Caes. B. G. 4, 26:

signa observare,

Sall. J. 51, 1:

signa servare,

Liv. 8, 34, 10; Veg. Mil. 1, 9:

ab signis discedere,

to desert the standards, leave the ranks, Caes. B. G. 5, 16; 5, 33 fin.; id. B. C. 1, 44; Liv. 25, 20 al.; cf.:

ab ordinibus signisque discedere,

Front. Strat. 1, 5, 3:

signa relinquere,

to desert, Sall. C. 9, 4; Liv. 5, 6 al.:

signa deserere,

Liv. 8, 34, 9: signa ferre, i. e. to break up the camp, Caes. B. G. 1, 39 fin.; 1, 40; Liv. 2, 49, 3; 10, 5 al.;

for which: movere signa,

id. 1, 14, 9; 27, 2, 12; Verg. G. 3, 236; and:

tollere,

Vell. 2, 61, 2; Auct. B. Alex. 57, 1;

but: ferte signa in hostem,

attack, Liv. 9, 23, 13:

signa constituere,

to halt, Caes. B. G. 7, 47; cf.:

infestis contra hostes signis constiterunt,

id. ib. 7, 51:

signa proferre,

to advance, Liv. 4, 32, 10: signa convertere, to wheel, turn, or face about, Caes. B. G. 1, 25 fin.; 2, 26: Liv. 8, 11; 2, 14; 4, 29; for which, [p. 1698] vertere signa, id. 9, 35:

signa inferre (in aliquem),

to advance to the attack, make an assault, Caes. B. G. 1, 25 fin.; 2, 26; 7, 67; id. B. C. 2, 42; Cic. Phil. 5, 8, 23; Sall. J. 56, 5; Liv. 2, 53; 9, 27; 44, 12 al; cf.:

signa conferre cum aliquo,

to engage with, engage in close fight, Cic. Att. 7, 5, 5; id. Pis. 21, 49;

and cf.: collatis signis pugnare, superare aliquem, etc.,

Plaut. Cas. 2, 5, 44; Liv. 1, 33; 2, 50; Cic. Imp. Pomp. 23, 66; but conferre signa also means simply to bring the standards together (to one place), Caes. B. G. 7, 2; 2, 25; Liv. 37, 21:

signa in laevum cornu confert,

concentrates his troops, id. 7, 15, 4:

signa transferre,

to desert, Caes. B. C. 1, 24: signa convellere, to take up the standards, which had been fixed in the ground, Liv. 3, 7, 3; 3, 54, 10; 5, 37, 4; so,

vellere signa,

id. 3, 50, 11; Verg. G. 4, 108:

revellere signa,

Luc. 7, 77; cf.:

signa figere,

to encamp, Amm. 27, 10, 9:

defigere signa,

Sil. 8, 625:

sub signis ducere legiones, ire, esse, etc.,

together, in order, in rank and file, Plaut. Ps. 2, 4, 71 (with ordine); Cic. Att. 16, 8, 2; Liv. 3, 51; Tac. H. 2, 14:

signa hostium turbare,

to throw into disorder, Liv. 9, 73:

ante signa,

before the army, id. 5, 18; 6, 7; 7, 16:

post signa,

id. 2, 49.—

Transf., in gen.:

infestis prope signis inferuntur Galli in Fonteium,

Cic. Font. 20, 44 (16, 34).—

Esp., the standard or ensign of single cohorts and maniples (opp. aquila, the standard of the entire legion):

cum fasces, cum tubas, cum signa militaria, cum aquilam illam argenteam... scirem esse praemissam,

Cic. Cat. 2, 6, 13; Galb. ap. Cic. Fam. 10, 30, 5; Suet. Calig. 14 fin. Oud.; Tac. A. 1, 18; id. H. 2, 29 fin.; Plin. 13, 3, 4, § 23; Luc. 1, 6; 1, 224 al. (cf. aquila, 2.):

manipulos exercitus minimas manus quae unum sequuntur signum,

Varr. L. L. 5, § 88 Müll.—

Meton., a cohort, a maniple:

octo cohortes in fronte constituit, reliquarum signa in subsidio artius collocat,

Sall. C. 59, 2; Liv. 8, 9; 25, 23 fin.; 33, 1; 27, 14; 28, 14; Auct. B. Hisp. 18, 3.—

A sign, signal; a watchword, password, given by a wind-instrument, by the tessera, or otherwise:

signum tubā dare,

Caes. B. G. 2, 20; 7, 81:

proelii committendi dare,

id. ib. 2, 21:

recipiendi dare,

id. ib. 7, 52:

receptui dare,

Liv. 4, 31; 26, 45; 3, 22; cf. Cic. Rep. 1, 2, 3:

signum dare ut, etc.,

Liv. 2, 20; 4, 39:

proelii exposcere,

Caes. B. G. 7, 19:

concinere,

id. B. C. 3, 92 fin.; Liv. 30, 5; cf. Tac. A. 1, 68:

canere,

Sall. C. 59, 1; id. J. 99, 1; Liv. 1, 1; 4, 31; 27, 47; Cic. Rep. 1, 3, 3 al. (v. cano).—For the chariot race:

signum mittendis quadrigis dare,

Liv. 8, 40, 3: signum mittere, Enn. ap. Cic. Div. 1, 48, 107: signo Felicitatis dato, the word, watchword, Felicitas, Auct. B. Afr. 83:

signum petere,

Suet. Calig. 56; id. Claud. 42; id. Ner. 9; cf.:

it bello tessera signum,

Verg. A. 7, 637.— Transf.:

tu illam (virtutem) jubes signum petere,

i. e. to be in subjection, Sen. Ben. 4, 2, 2.—

A sign or token of any thing to come; a prognostic, symptom (cf.:

portentum, indicium): ipse et equus ejus repente concidit: nec eam rem habuit religioni, objecto signo, ut peritis videbatur, ne committeret proelium,

Cic. Div. 1, 35, 77:

medici signa quaedam habent ex venis et ex spiritu aegroti,

id. ib. 2, 70, 145; cf. Verg. G. 3, 440; 3, 503; 4, 253; Cels. 2, 3:

prospera signa dare,

Ov. H. 18 (19), 152.—

An image, as a work of art; a figure, statue, picture, etc. (syn.: effigies, imago, simulacrum);

inerant (classi) signa expressa, Titani quomodo, etc.,

Naev. 2, 13: statuas deorum, exempla earum facierum, s gna domi pro supellectile statuere, Cato ap. Prisc. p. 782 P.:

signum pictum in pariete,

Plaut. Merc. 2, 2, 44:

signum in fano,

id. Rud. 2, 7, 2:

aëna signa,

Lucr. 1, 318:

ante signum Jovis Statoris concidit,

Cic. Div. 1, 35, 77:

signum aeneum, marmoreum, eburneum,

id. Verr. 2, 4, 1, § 1; cf. id. Off. 1, 41, 147; Hor. Ep. 2, 1, 248:

cratera impressum signis,

Verg. A. 5, 536; 5, 267; 9, 263:

(vestis) auro signisque ingentibus apta,

Lucr. 5, 1428:

ex ornatis aedibus per aulaea et signa,

Sall. H. 2, 23, 2 Dietsch:

pallam signis auroque rigentem,

Verg. A. 1, 648:

e Pario formatum marmore signum,

Ov. M. 3, 419; cf. id. ib. 5, 183;

12, 398: statuas, signa, picturas commendet,

Plin. Ep. 1, 20, 5.—

An image or device on a seal-ring; a seal, signet: ostendi tabellas Lentulo, et quaesivi, cognosceretne signum. Annuit. Est vero, inquam, notum signum, imago avi tui, etc., Cic. Cat. 3, 5, 10:

(patera) in cistulā obsignata signo est,

Plaut. Am. 1, 1, 265; cf. Cic. Verr. 2, 1, 45, § 117:

tabulae maximae signis hominum nobilium consignantur,

id. Quint. 6, 25:

imprimat his signa tabellis,

Hor. S. 2, 6, 38:

litterae integris signis praetoribus traduntur,

Cic. Cat. 3, 3, 6; Sall. C. 47, 3:

signo laeso non insanire lagenae,

Hor. Ep. 2, 2, 134:

volumen sub signo habere,

to have under seal, Cic. Att. 9, 10, 4; cf.:

sub signo claustrisque rei publicae positum vectigal,

id. Agr. 1, 7, 21:

nec pacta conventaque inpressis signis custodirentur,

Sen. Ben. 3, 15, 1:

cum sol duodena peregit signa,

Ov. M. 13, 618.—

A sign in the heavens, a constellation (cf. sidus):

caeli subter labentia signa,

Lucr. 1, 2:

loca caelio Omnia, dispositis signis ornata,

id. 5, 695:

signorum ortus et obitus,

Cic. Inv. 1, 34, 59:

signis omnibus ad idem principium stellisque revocatis,

id. Rep. 6, 22, 24:

in signo leonis,

id. Div. 1, 53, 121:

signorum obitus speculari et ortus,

Verg. G. 1, 257; id. A. 7, 138:

signum pluviale Capellae,

Ov. F. 5, 113:

ponemusque suos ad vaga signa dies,

id. ib. 1, 310:

nox caelo diffundere signa parabat,

Hor. S. 1, 5, 10; cf. id. C. 2, 8, 11.—

Miraculous works (eccl. Lat.), Vulg. Dan. 3, 99; id. Matt. 24, 24; id. Joan. 2, 11 et saep.

mŏnĭtor, ōris, m. [id.], one who reminds one of any thing, an admonisher, monitor (syn.: hortator, auctor).

In gen.:

nil opus fuit monitore,

Ter. Heaut. 1, 1, 119:

monitor et praemonstrator,

id. ib. 5, 1, 2:

est enim (hoc praeceptum) non tam acutum quam necessarium, magisque monitoris non fatui quam eruditi magistri,

Cic. de Or. 2, 24, 99: stet ad latus monitor, Sen. Ep. 94, 72:

officii,

Sall. J. 85, 10:

monitoris egere,

Hor. Ep. 1, 18, 67.—

In partic.

The counsellor who furnishes an orator with his points of law, a remembrancer, an assistant:

video mihi non te sed hunc librum esse responsurum, quem monitor tuus hic tenet,

Cic. Div. in Caecil. 16, 52.—

He who reminds one of people's names, a nomenclator:

per monitorem appellandi sunt,

Cic. Mur. 36, 77; Plin. Pan. 23.—

An overseer, superintendent, e. g. of youth; an instructor, guide, teacher:

juvenis monitoribus asper,

Hor. A. P. 163:

generosa pubes Te monitore regi, mores et facta priorum Discere,

Stat. S. 5, 3, 147; id. Th. 12, 205.—Of farm-slaves, Col. 1, 9, 4; 7, Paul. Sent. 3, 6, 35; Dig. 33, 7, 8; leader, general of troops, Sil. 8, 370.—

A prompter in the theatre: monitores qui monent histriones in scenā, Paul. ex Fest. p. 138 Müll.; Inscr. Orell. 4916.—

In relig. lang., one who leads in praying:

MONITOR AVGVR, Inscr. Don. cl. 1, 44: sine monitore, quia de pectore oramus, precantes sumus,

Tert. Apol. 30.

praesĭdĭum, ii, n. [praeses].

Lit., a presiding over; hence, defence, protection, help, aid, assistance; esp. of soldiers who are to serve as a guard, garrison, escort, or convoy:

proficisci praesidio suis,

Nep. Ages. 3:

praesidio esse alicui,

id. ib. 7: Caes. B. G. 1, 44:

hanc sibi rem praesidio sperant futuram,

Cic. Verr. 2, 5, 65, § 167:

tectus praesidio firmo amicorum,

id. Sull. 18, 51:

absque me foret et meo praesidio, etc.,

Plaut. Pers. 5, 2, 61:

ut meae stultitiae in justitiā tuā sit aliquid praesidii,

Ter. Heaut. 4, 1, 33:

in tutelā ac praesidio bellicae virtutis,

Cic. Mur. 10, 22:

Veneris praesidio ferox,

Hor. C. 1, 15, 13.—Esp. of soldiers acting as a guard, convoy, escort:

legiones, quae praesidio impedimentis erant,

Caes. B. G. 2, 19:

regale,

Hor. Ep. 2, 2, 30.—

Transf.

That which aids, defends, or protects, defence, assistance, protection:

ad hoc ipsum judicium cum praesidio venit,

Cic. Rosc. Am. 5, 13:

armatorum,

id. Phil. 2, 44, 112; cf.:

O et praesidium,

protector, Hor. C. 1, 1, 2:

quantum praesidium perdis,

Verg. A. 11, 58.—

In partic., in milit. lang., those who by their presence protect a place, a camp, or a supply of arms or provisions, a guard, garrison, convoy, escort, troops, soldiers, etc.:

praesidium est dictum, quia extra castra praesidebant loco aliquo, quo tutior regio esset,

Varr. L. L. 5, § 90 Müll.:

occupatoque oppido, ibi praesidium collocat,

garrison, Caes. B. G. 1, 38:

(turres) praesidiis firmare,

with a garrison, with troops, Sall. J. 23, 1:

quam (Italiam) praesidiis confirmaretis,

Cic. Agr. 1, 5, 16:

obsidere atque occupare,

id. ib. 2, 28, 75:

ex oppido educere,

Caes. B. C. 1, 13:

dimittere,

Cic. Fam. 2, 17, 3:

oppido imponere,

Liv. 24, 7:

praesidium dedit, ut eo tuto perveniret,

an escort, Nep. Ep. 4, 5:

praesidium ex arce expellere,

a garrison, id. ib. 10, 3:

praesidium ex regionibus depellere,

id. Paus. 2, 1:

praesidia interficere,

troops, id. Milt. 4, 1:

praesidia custodiasque disponere,

posts, pickets, Caes. B. G. 7, 55:

Italia tota armis praesidiisque tenetur,

troops, Cic. Att. 9, 3, 1:

praesidia deducere,

Caes. B. G. 2, 33:

galeatum ponit ubique Praesidium,

Juv. 8, 239.—

Any place occupied by troops, as a hill, a camp, etc.; a post, station, intrenchment, fortification, camp:

qui propter metum praesidium relinquit,

leaves his post, Cic. Tusc. 3, 8, 17:

praesidio decedere,

Liv. 4, 29:

procul in praesidio esse,

Nep. Timol. 1, 4:

praesidium occupare et munire,

Caes. B. C. 3, 45:

cohortes ex proximis praesidiis deductae,

id. B. G. 7, 87:

milites in praesidiis disponere,

id. ib. 7, 34:

in praesidiis esse,

in the camp, with the army, Cic. Lig. 9, 28:

in adversariorum praesidiis,

id. Rosc. Am. 43, 126:

posito castello super vestigia paterni praesidii,

fort, Tac. A. 1, 56:

obsidium coepit per praesidia,

redoubts, id. ib. 4, 49.— Trop.:

de praesidio et statione vitae decedere,

Cic. Sen. 26, 73.—

In gen., aid, help, assistance of any kind, Plaut. Pers. 1, 3, 45:

quod satis esset praesidii, dedit,

every thing needful for his support and safety, Nep. Them. 8, 5:

quaerere sibi praesidia periculis, et adjumenta honoribus,

Cic. Imp. Pomp. 24, 70:

magnum sibi praesidium ad beatam vitam comparare,

id. Tusc. 2, 1, 2:

omnibus vel naturae, vel doctrinae praesidiis ad dicendum parati,

id. de Or. 1, 9, 38:

me biremis praesidio scaphae tutum aura feret,

Hor. C. 3, 29, 62:

ad praesidium aquae calidae decurritur,

Col. 12, 50:

praesidia afferre navem factura minorem,

Juv. 12, 56.— Trop., defence, protection, help:

fortissimum praesidium pudoris,

Cic. Sull. 28, 77:

insigne maestis praesidium reis,

Hor. C. 2, 1, 13:

si qua aliunde putas rerum exspectanda tuarum, Praesidia,

Juv. 7, 23.—

In partic., a remedy against diseases:

aurium morbis praesidium est,

Plin. 22, 22, 44, § 90:

contra serpentes praesidio esse,

id. 28, 4, 7, § 35.

solvo, solvi, solutum, 3, v. a. ( perf. soluit, trisyll., Cat. 2, 13:

soluisse,

Tib. 4, 5, 16) [for se-luo; cf. socors for se-cords], to loosen an object from any thing, to release or to loose, remove any thing which binds or restrains another.

To loose an object bound, to release, set free, disengage, dissolve, take apart.

In a corporeal sense.

Outwardly, to release.

From fetters or custody, to free, set free, release; absol.:

solvite istas,

i. e. from fetters, Plaut. Truc. 4, 3, 64:

solvite istum,

id. Mil. 5, 32:

numquam, nisi me orassis, solves,

id. Ep. 5, 2, 62:

jube solvi (eum),

Ter. And. 5, 4, 52:

ad palum adligati repente soluti sunt,

Cic. Verr. 2, 5, 5, § 11:

ut vincti solvantur,

id. ib. 2, 5, 6, §

12: qui in compedibus corporis semper fuerunt, etiam cum soluti sunt, tardius ingrediuntur,

id. Tusc. 1, 31, 75:

ita nexi soluti (sunt),

Liv. 8, 28, 9:

solvite me, pueri,

Verg. E. 6, 24:

fore ut brevi solveretur,

Suet. Vesp. 5; id. Tib. 65; id. Vit. 12.—With abl.:

canis solutus catena,

Phaedr. 3, 7, 20. — Transf., from the fetter of frost:

solutis amnibus (i. e. frigoris vinculo),

Stat. Th. 5, 15:

terrae quem (florem) ferunt solutae,

Hor. C. 1, 4, 10.—

From reins, ties, bands, etc.: solve senescentem equum, from the rein, i. e. dismiss him from service, Hor. Ep. 1, 1, 8:

solverat sol equos,

unhitched, Stat. Th. 3, 407: currum solvere (i. e. ab equis, poet. for equos a curru), Sen. Thyest. 794: solvere epistulam, i. e. from the string by which it was tied (= to open), Nep. Hann. 11, 3:

et tibi sollicita solvitur illa (epistula) manu,

Ov. Tr. 5, 2, 2:

et jacet in gremio charta soluta meo,

id. H. 11, 4:

praecepit suis ne sarcinas solverent, aut onera deponerent,

Front. Strat. 1, 5, 3.—So of garments and sails, to unfurl, unfold: cum tunica soluta inambularet, Asin. ap. Cic. Fam. 10, 32, 3; Front. Strat. 4, 1, 26:

soluta toga,

Quint. 11, 3, 147:

vela solvere,

Verg. A. 4, 574.—

From any fastening (mostly poet. and post-Aug. prose), to detach from; constr. absol., or with ab or de, and abl.:

Caucasia solvet de rupe Promethei bracchia,

Prop. 2, 1, 69:

fraxinus solvitur,

from the ground, Stat. Th. 9, 498:

ceciditque soluta pinus,

id. ib. 9, 409; cf.:

pinus radice soluta, deficit,

id. S. 5, 1, 152:

solutis radicibus arbusta procumbunt,

Sen. Q. N. 3, 27, 5:

accepi epistulam quam, ut scribis, ancora soluta de phaselo dedisti, i. e. a litore,

detached, Cic. Att. 1, 13, 1 B. and K. (al. sublata;

but soluta is perh. an error of Cic. in the use of a technical term, v Orell. ad loc.).—In the same sense: solvere retinacula classis,

Ov. M. 15, 696; 8, 102:

querno solvunt de stipite funem,

id. F. 4, 333:

fune soluto Currit in immensum carina,

id. Am. 2, 11, 23:

curvo solves viscera cultro (i. e. de corpore ferarum),

Sen. Hippol. 53.—Of rain disengaged from the clouds:

imber caelesti nube solutus,

Ov. A. A. 2, 237: (Lunam) imperfecta vi solvere tantum umorem, disengage only the moisture, i. e. from the earth:

cum solis radii absumant,

Plin. 2, 9, 6, § 45:

solutum a latere pugionem,

detached from his side, Suet. Vit. 15.—

Esp., of ships: navem solvere, to free a ship from the land, i. e. to set sail, weigh anchor, leave land, depart.

With acc. alone:

eisce confectis navem solvimus,

Plaut. Merc. 1, 1, 91:

navim cupimus solvere,

id. Mil. 4, 7, 17:

naves solvit,

Caes. B. G. 4, 36; 5, 8; id. B. C. 1, 28; 3, 14; 3, 26;

3, 102: primis tenebris solvit navem,

Liv. 45, 6:

postero die solvere naves (jussi),

id. 29, 25 fin.; Nep. Hann. 8, 2:

classem solvere,

Liv. 45, 41; Prop. 3, 7 (4, 6), 23.—

With ab and abl.:

navis a terra solverunt,

Caes. B. C. 3, 101:

quinto inde die quam ab Corintho solverit naves,

Liv. 31, 7 med.:

solvunt a litore puppes,

Luc. 2, 649.—

With ex and abl.:

nam noctu hac soluta est navis nostra e portu Persico,

Plaut. Am. 1, 1, 259:

interea e portu nostra navis solvitur,

id. Bacch. 2, 3, 54.—

With abl.:

complures mercatores Alexandria solvisse,

Cic. Off. 3, 12, 50:

portu solventibus,

id. Mur. 2, 4.—

Absol. (sc. navem or naves):

tertia fere vigilia solvit,

Caes. B. G. 4, 23:

nos eo die cenati solvimus,

Cic. Fam. 16, 9, 2:

altero die quam a Brundusio solvit,

Liv. 31, 14 init.:

qui inde solverant,

Val. Max. 1, 7, 3:

solvi mare languido,

Sen. Ep. 53, 1:

fortasse etiam ventis minantibus solves,

id. Ben. 2, 35, 5:

non eadem est his et illis causa solvendi,

making sea-voyages, id. Q. N. 5, 18, 16.—

With navis, etc., as subj., to leave the land (sc. se a litore):

naves XVIII. ex superiore portu solverunt,

Caes. B. G. 4, 28; and by another change of construction: solvimus oram, we freed the shore, i.e. from the ship, Quint. 4, 2, 41; id. Ep. ad Tryph. 3.—

Poet. usages:

de litore puppis solvit iter,

clears the voyage, Stat. S. 5, 1, 243:

nec tibi Tyrrhena solvatur funis harena,

Prop. 1, 8, 11 (cf.: retinacula solvere, c. supra).—

Of secretions from the body ( poet. and in post-Aug. prose):

tempore eo quo menstrua solvit,

Lucr. 6, 706:

cruor solvitur,

Stat. Th. 9, 530:

lacrimas solvere,

id. Achill. 2, 256:

solutis lacrimis,

Claud. Ruf. 2, 258; so,

partus solvere,

to bear, bring forth, be delivered of offspring, Ov. F. 3, 258; Stat. Th. 5, 461; Plin. 28, 3, 6, § 33; 32, 1, 1, § 6.—

To loosen an object from that which holds it together, to break up, part, dissolve, disperse, divide, take apart, scatter.

In gen.:

omne colligatum solvi potest,

Cic. Fin. 11.—

Of structures ( poet. and in post-Aug. prose):

solvere naves et rursus conjungere,

Curt. 8, 10, 3:

solvere quassatae parcite membra ratis,

Ov. Tr. 1, 2, 2:

dubitavit an solveret pontem,

Curt. 4, 16, 8:

solvere pontem,

Tac. A. 1, 69:

si pons solutus sit,

Dig. 2, 11, 2, § 7:

solutus pons tempestatibus,

Just. 2, 13, 9:

currum (solis) solutum,

Manil. 1, 740.—

Of woven stuff:

solvens texta,

Prop. 2, 9, 6.—

Of mountains:

utrimque montes solvit (Hercules),

Sen. Herc. Fur. 237:

tridente Neptunus montem solvit,

id. Agam. 553.—

Of the neck:

soluta cervix silicis impulsu,

broken, Sen. Troad. 1119.—

Of a comet:

momentum quo cometes solutus et in duas partes redactus est,

Sen. Q. N. 7, 16, 3.—

Of the hair, to loosen, untie, let fall:

solve capillos,

Ov. Am. 3, 9, 3:

crinem,

id. A. A. 3, 784; id. M. 11, 682; 13, 584; Prop. 2, 15 (3, 7), 46:

comas casside,

Ov. F. 3, 2; cf. id. ib. 4, 854.—

Of the earth (so mostly P. a., q. v. infra;

post-Aug.): ita in terrae corpore evenit ut partes ejus vetustate solvantur, solutae cadant,

Sen. Q. N. 6, 10, 2:

ubi montis latus nova ventis solvit hiems,

Stat. Th. 7, 745. —

To dissolve; pass., to be dissolved, changed, to pass over into ( poet. and postclass. for dissolvere, or transire in); constr. absol., or with in and acc.

Of a change into air or gas:

calor mobiliter solvens, differt primordia vini,

dissolving, parts the molecules of the wine, Lucr. 6, 235:

nam materiai copia ferretur per inane soluta,

id. 1, 1018; so id. 1, 1103:

ita fatus in aera rursus solvitur,

Stat. Th. 5, 285;

nec in aera solvi Passa, recentem animam caelestibus intulit astris,

Ov. M. 15, 845.—

Into a liquid, to melt:

saepe terra in tabem solvitur,

Sen. Q. N. 3, 15, 7:

terram quam diximus esse mutabilem et solvi in umorem,

id. ib. 3, 29, 4:

nullum tellus se solvit in amnem,

Luc. 2, 408; ipsum in conubia terrae Aethera, cum pluviis rarescunt nubila, solvo, dissolve into the embrace of the earth, i. e. change into rain, Stat. S. 1, 2, 186:

ex Aethiopiae jugis solutas nives ad Nilum decurrere,

Sen. Q. N. 4, 2, 17; so,

nivem solvere,

id. ib. 4, 5, 2; Ov. Am. 3, 6, 93; Sen. Herc. Oet. 729:

rigor auri solvitur aestu,

Lucr. 1, 493:

ferrum calidi solvant camini,

Manil. 4, 250:

cerae igne solutae,

Ov. A. A. 2, 47:

Iris cum vino triduo non solvitur,

Plin. 21, 20, 83, § 142:

(herba) quinto die solvitur,

id. 26, 14, 88, § 148.—

Of putrefaction:

(vitulo) per integram solvuntur viscera pellem,

Verg. G. 4, 302.—

Of change in general:

inque novas abiit massa soluta domos,

Ov. F. 1, 108:

repentino crementur incendio, atque ex tanta varietate solvantur atque eant in unum omnia (sc. all the heavenly bodies),

Sen. Ben. 6, 22.—

Of expansion by heat:

(uva) cum modo frigoribus premitur, modo solvitur aestu,

Ov. A. A. 2, 317.—

Hence, solvere, absol., to rarefy:

gravitas aeris solvitur,

Sen. Q. N. 5, 5, 1.—

Solvi in, to pass into, become:

in cacumine (herbae) capitula purpurea quae solvantur in lanugines,

Plin. 27, 8, 39, § 61.—Of a wave:

donec in planitiem immotarum aquarum solvatur,

disappears in, Sen. Q. N. 1, 2, 2:

postremi (equi) solvuntur in aequora pisces (= solvuntur in pisces),

Stat. Th. 2, 47: lumina in lacrimas solventur, stream with tears. —Hence, solvere, causative, to make pass over, to make vanish in: circulum in pulverem, in quo descriptus est, solvere, Sen. Ep. 74, 27: soluti agri, the boundaries of which are effaced, Sic. Fl. Cond. Agr. p. 3 Goes.—

To consume, to destroy, dissolve:

solvere orbes,

Manil. 1, 497:

ni calor et ventus... interemant sensum diductaque solvant (i.e. sensum),

Lucr. 3, 287:

(Cato) ferrei prope corporis animique, quem ne senectus quidem, quae solvit omnia, fregerit,

Liv. 39, 40, 11:

si (cometae) sunt purus ignis... nec illos conversio mundi solvit,

Sen. Q. N. 7, 2, 2:

(turbo) ab eo motu, qui universum trahit, solveretur,

id. ib. 7, 9, 4:

tabes solvit corpora,

Luc. 6, 18; 7, 809:

nec solum silvas, sed saxa ingentia solvit (ignis),

id. 3, 506:

ne tegat functos humus, ne solvat ignis,

Sen. Thyest. 750.—So, vitam solvere, to extinguish life, esp. of gradual or easy death:

solvas potius (vitam), quam abrumpas, dummodo, si alia solvendi ratio non erit, vel abrumpas,

Sen. Ep. 22, 3:

hanc mihi solvite vitam,

Prop. 2, 9, 39.—

Trop.

To free, release, loose, emancipate, set free; constr. absol., with abl. or ab and abl.; rarely with gen.

From the body, etc.:

teque isto corpore solvo,

Verg. A. 4, 703:

soluta corpore anima,

Quint. 5, 14, 13:

qui solutas vinculis animas recipit,

Sen. Cons. 28, 8: si animus somno relaxatus solute (i. e. free from the shackles of the body) moveatur ac libere, Cic. Div. 2, 48, 100:

vocem solvere,

to set free the voice, to speak, Stat. S. 3, 1; Sen. Thyest. 682; so, responsa solve (pregn. = utter and disclose), Sen. Oedip. 292:

suspiria solvit,

Stat. Th. 11, 604:

solvat turba jocos,

Sen. Med. 114:

solutos Qui captat risus hominum (= quem juvat risus hominum solvere),

Hor. S. 1, 4, 83:

Ausonii... versibus incomptis ludunt risuque soluto,

unrestrained, free, Verg. G. 2, 386.—

Of members or parts of the body: linguam solvere, to unfetter the tongue (sc. vinculis oris), to give flow to words:

linguam (Juno) ad jurgia solvit,

Ov. M. 3, 261:

lingua devincta nec in motus varios soluta,

Sen. Ira, 1, 3, 7:

ut quisque contemptissimus est, ita linguae solutissimae est,

id. Const. 11, 3:

(fama) innumeras solvit in praeconia linguas,

Luc. 1, 472. —Solvere bracchia, poet., to unfetter the arms, i. e. to move them:

magna difficili solventem bracchia motu,

Stat. Achill. 1, 604; cf.

of the free motions of animals: columbae soluto volatu multum velociores,

unrestrained flight, Plin. 10, 36, 52, § 108.—

From obligations and debts:

solvit me debito,

Sen. Ben. 6, 4, 1:

an nos debito solverit,

id. Ep. 81, 3:

ut religione civitas solvatur,

Cic. Caecin. 34, 98; Liv. 7, 3, 9:

te decem tauri... Me tener solvet vitulus (sc. religione),

Hor. C. 4, 2, 54.—So from a military oath:

hoc si impetro, solvo vos jurejurando,

Just. 14, 4, 7.—Sacramento or militia solvere, to dismiss a soldier from service:

sacramento solvi,

Tac. A. 16, 13:

cum quis propter delictum sacramento solvitur,

Dig. 49, 16, 13:

militia solvere,

Tac. A. 1, 44.— Munere (publico) solvere, to exempt from public duties:

ut Ilienses publico munere solverentur,

Tac. A. 12, 58.—With obj. inf.:

ut manere solveretur,

that he should be excused from the duty of remaining, Tac. A. 3, 29.—

From guilt and sin, to acquit, absolve, cleanse (cf. absolvere, to acquit of crime):

si ille huic (insidias fecerit), ut scelere solvamur,

be held guiltless, Cic. Mil. 12, 31:

atque hunc ille summus vir scelere solutum periculo liberavit,

id. ib. 4, 9:

sit capitis damno Roma soluta mei,

Ov. F. 6, 452:

ipsum quoque Pelea Phoci Caede per Haemonias solvit Acastus aquas,

id. ib. 2, 40:

Helenen ego crimine solvo,

id. A. A. 2, 371:

quid crimine solvis Germanum?

Stat. Th. 11, 379:

solutam caede Gradivus manum restituit armis,

Sen. Herc. Fur. 1342. —

From feelings, etc.:

quae eos qui quaesissent cura et negotio solverent,

Cic. Rep. 1, 18, 30:

cum ego vos solvi curis ceteris,

Ter. Hec. 2, 1, 33:

senatus cura belli solutus,

Plin. 22, 3, 4, § 7:

pectus linquunt cura solutum,

Lucr. 2, 45:

his terroribus ab Epicuro soluti et in libertatem vindicati,

Cic. N. D. 1, 20, 56:

soluti metu,

Liv. 41, 14 init.; 27, 51:

solvent formidine terras,

Verg. E. 4, 14:

solve metu patriam,

Prop. 4 (5), 6, 41:

metu belli Scythas solvit,

Just. 9, 2, 2; so id. 14, 2, 5:

haec est Vita solutorum misera ambitione,

Hor. S. 1, 6, 129:

soluti a cupiditatibus,

Cic. Agr. 1, 9, 27:

his concitationibus quem vacuum, solutum, liberum videris,

id. Tusc. 5, 15, 43: et tu solve me dementia, [p. 1726] Hor. Epod. 17, 43:

longo luctu,

Verg. A. 2, 26:

tristem juventam solve (i. e. juventam tristitia),

Sen. Hippol. 450:

solvite tantis animum monstris, solvite, superi,

id. Herc. Fur. 1063:

Quis te solvere Thessalis Magus venenis poterit?

Hor. C. 1, 27, 21. — Poet.:

solvit animis miracula (for animos miraculis),

the soul from superstition, Manil. 1, 103.—And of animals:

rabie tigrim,

Manil. 5, 707.— Absol.:

ut ad praecepta quae damus possit ire animus, solvendus est (i. e. perturbationibus),

Sen. Ep. 95, 38:

calices, quem non fecere contracta in paupertate solutum?

i. e. from cares, Hor. Ep. 1, 5, 20:

solvite animos,

Manil. 4, 12.—With in:

vix haec in munera solvo animum,

i. e. free it from passions and so make it fit for these duties, Stat. S. 5, 3, 33.—

From sleep, very rare:

ego somno solutus sum,

awoke, Cic. Rep. 6, 26, 29 (cf.: somno solvi, to be overwhelmed by sleep, 2. b, g infra).—

From labor, business, etc.:

volucres videmus... solutas opere volitare,

Cic. Or. 2, 6, 23:

solutus onere regio, regni bonis fruor,

Sen. Oedip. 685.— Poet.:

Romulus excubias decrevit in otia solvi,

to be relieved from guard and enjoy leisure, Prop. 4 (5), 4, 79.—

From rigidity, austerity, stiffness, etc., to relax, smooth, unbend, quiet, soothe ( poet. and in post-Aug. prose):

frontem solvere disce,

Mart. 14, 183:

saltem ora trucesque solve genas,

Stat. Th. 11, 373:

solvit feros tunc ipse rictus,

Sen. Herc. Fur. 797.— Poet.:

solvatur fronte senectus = frons senectute (i. e. rugis), solvatur,

be cleared, Hor. Epod. 13, 5:

vultum risu solvit,

relieves, Val. Max. 4, 3, 5:

risum judicis movendo, et illos tristes affectus solvit, et animum renovat,

Quint. 6, 3, 1; so,

solvere judicem,

unbend, excite his laughter, id. 11, 3, 3:

solvere qui (potui) Curios Fabriciosque graves (sc. risu),

Mart. 9, 28 (29), 4:

ut tamen arctum Solveret hospitiis animum,

Hor. S. 2, 6, 83:

cujus non contractum sollicitudine animum illius argutiae solvant?

Sen. Cons. Helv. 18, 5.— Transf., pregn.:

solventur risu tabulae,

i. e. the austerity of the judge will be relaxed by laughter, and the complaint dismissed, Hor. S. 2, 1, 86.—Imitated:

quia si aliquid omiserimus, cum risu quoque tota res solvitur,

Quint. 5, 10, 67.—

From any cause of restraint.

To release from siege:

Bassanitas obsidione solvere,

Liv. 44, 30:

patriam obsidione solvere,

Val. Max. 3, 2, 2. —

From moral restraints:

hic palam cupiditates suas solvit,

gave vent to, Curt. 6, 6, 1; v. also P. a., B. 7. infra.—

From laws and rules: legibus solvere.

To exempt from laws, i. e. by privilege:

Vopiscus, qui ex aedilitate consulatum petit, solvatur legibus,

Cic. Phil. 11, 5, 11:

cur M. Brutus legibus est solutus, si, etc.,

id. ib. 2, 13, 31:

ut interea magistratus reliquos, legibus omnibus soluti, petere possetis,

id. Agr. 2, 36, 99:

Lurco, tribunus plebis, solutus est (et lege Aelia et Furia),

id. Att. 1, 16, 13:

solvatne legibus Scipionem,

Auct. Her. 3, 2, 2:

petente Flacco ut legibus solverentur,

Liv. 31, 50, 8:

Scipio legibus solutus est,

id. Epit. 56:

Licet enim, inquiunt, legibus soluti sumus, attamen legibus vivimus,

Just. Inst. 2, 17, 8; cf.:

ut munere vigintiviratus solveretur,

Tac. A. 3, 29.— Transf., of the laws of nature, etc.:

(aestus) illo tempore, solutus legibus, sine modo fertur,

Sen. Q. N. 3, 28, 6:

solus (sapiens) generis humani legibus solvitur,

id. Brev. Vit. 15, 5:

nec leti lege solutas,

Lucr. 3, 687:

nec solvo Rutulos (i. e. legibus fati),

Verg. A. 10, 111.— With gen. (cf. libero), perh. only in phrase testamenti solvere, to release from a testamentary disposition:

et is per aes et libram heredes testamenti solveret,

Cic. Leg. 2, 20, 51; 2, 21, 53 (less prop. testamenti is taken as attribute of heredes); cf. Gai. Inst. 3, 175, and Hor. C. 3, 17, 16, P. a., B. 5. fin. infra.—

Legibus solutus, not subject to, released from:

reus Postumus est ea lege... solutus ac liber,

i. e. the law does not apply to him, Cic. Rab. Post. 5, 12:

soluti (lege Julia) huc convenistis, ne constricti discedatis cavete,

id. ib. 7, 18.—Of other laws:

solutus Legibus insanis,

Hor. S. 2, 6, 68:

quae sedes expectent animam solutam legibus servitutis humanae,

Sen. Ep. 65, 20.— Transf., of things: soluta legibus scelera sunt, unrestrained by the laws, i. e. crimes are committed with impunity, Sen. Ben. 7, 27, 1.— Of the laws of versification: numerisque fertur Lege solutis, referring to dithyrambic measures, Hor. C. 4, 2, 12 (cf. P. a., B. 11. infra).—

To dissolve, separate objects which are united, to break up, dismiss.

Of troops, ranks, etc.:

ubi ordines procursando solvissent,

Liv. 42, 65, 8:

incomposito agmine, solutis ordinibus,

Curt. 8, 1, 5; so id. 8, 4, 6:

agmina Diductis solvere choris,

Verg. A. 5, 581:

solvit maniplos,

Juv. 8, 154:

solvuntur laudata cohors,

Stat. Achill. 2, 167.—Hence, to separate armies engaged in battle:

commissas acies ego possum solvere,

Prop. 4 (5), 4, 59.—

Of banquets, assemblies, etc.:

convivio soluto,

Liv. 40, 14 fin.:

convivium solvit,

Curt. 8, 5, 24; 8, 6, 16:

Quid cessas convivia solvere?

Ov. F. 6, 675:

coetuque soluto Discedunt,

id. M. 13, 898.—Hence, urbem (Capuam) solutam ac debilitatam reliquerunt, disfranchised, Cic. Agr. 2, 33, 91.—

Of the words in discourse, orationem or versum solvere, to break up a sentence or verse:

(discant) versus primo solvere, mox mutatis verbis interpretari,

Quint. 1, 9, 2:

quod cuique visum erit vehementer, dulciter, speciose dictum, solvat ac turbet,

id. 9, 4, 14:

ut partes orationis sibi soluto versu desideret et pedum proprietates,

id. 1, 8, 13:

non, ut si solvas Postquam discordia tetra, etc., invenias etiam disjecti membra poetae,

Hor. S. 1, 4, 60.—

Implying a change for the worse.

To relax, make effeminate, weaken, by ease, luxury, dissipation, etc. (post-Aug.):

Hannibalem hiberna solverunt,

Sen. Ep. 51, 5:

usque eo nimio delicati animi languore solvuntur,

Sen. Brev. Vit. 12, 6:

infantiam statim deliciis solvimus,

Quint. 1, 2, 6:

solutus luxu,

id. 3, 8, 28; so Tac. A. 11, 31.—With in and acc.:

soluti in luxum,

Tac. H. 2, 99:

in lasciviam,

id. ib. 3, 38.— Transf.: versum solvere, to deprive a verse of its proper rhythm:

si quinque continuos dactylos confundas solveris versum,

Quint. 9, 4, 49.—

To relax, benumb the limbs or body;

as by narcotics, terror, sickness, exhaustion: multaque praeterea languentia membra per artus solvunt,

Lucr. 6, 798:

ima Solvuntur latera,

Verg. G. 3, 523:

solvi debilitate corporis,

paralyzed, Val. Max. 1, 7, 4:

ut soluto labitur moriens gradu,

Sen. Hippol. 368.—In mal. part., Hor. Epod. 12, 8; cf. Verg. G. 3, 523.— Poet.:

illum aget, penna metuente solvi, Fama superstes,

Hor. C. 2, 2, 7.—Of the mind:

segnitia (oratoris) solvit animos,

wearies, Quint. 11, 3, 52:

mentes solvere,

to make insane, Plin. 25, 3, 7, § 25.—

By frost ( poet.):

solvuntur illi frigore membra,

Verg. A. 12, 951; 1, 92.—

By sleep ( poet. for sopio):

homines volucresque ferasque Solverat alta quies,

Ov. M. 7, 186:

corpora somnus Solverat,

id. ib. 10, 369:

molli languore solutus,

id. ib. 11, 648;

11, 612: altoque sopore solutum,

id. ib. 8, 817:

somno vinoque solutos,

id. F. 2, 333; Verg. A. 9, 236:

ut membra solvit sopor,

id. ib. 12, 867:

non solvit pectora somnus,

Sen. Agam. 76.—With in:

solvitur in somnos,

Verg. A. 4, 530.— Transf., of the sea:

aequor longa ventorum pace solutum,

lulled to sleep, Stat. Th. 3, 255.—

By death: solvi, to die ( poet. and in post-Aug. prose):

ipse deus, simulatque volam, me solvet,

Hor. Ep. 1, 16, 78:

corporibus quae senectus solvit,

Curt. 89, 32 (cf. A. 4. supra):

(corpus) quam nullo negotio solvitur,

Sen. Q. N. 3, 27, 2:

alius inter cenandum solutus est,

id. Ep. 66, 43:

ubicumque arietaveris, solveris,

id. Cons. Marc. 11, 3:

me fata maturo exitu facilique solvant,

Sen. Troad. 605:

solvi inedia,

Petr. 111:

sic morte quasi somno soluta est,

Flor. 2, 21, 11.—Hence,

Of logical dissolution, to refute:

non tradit Epicurus quomodo captiosa solvantur,

how fallacies are refuted, Cic. Fin. 1, 7, 22:

argumentum solvere,

Quint. 2, 17, 34:

solutum scies quod nobis opponitur,

Sen. Const. 12, 3.—

To disperse, dispel, as of a cloud:

deorum beneficia tempestiva ingentes minas interventu suo solventia,

Sen. Ben. 4, 4, 2.

To loose, remove, cancel that which binds any thing.

In a corporeal sense.

In gen., to loose (weaker than rumpo;

post-Aug.): effringere quam aperire, rumpere quam solvere putant robustius,

Quint. 2, 12, 1:

qua convulsa tota operis colligatio solveretur,

Val. Max. 8, 14, 6:

supera compage soluta,

Stat. Th. 8, 31.—

To remove a fetter, bridle, etc.:

nullo solvente catenas,

Ov. M. 3, 700: vincla jugis boum, Tib. 2, 1, 7:

solvere frenum,

Phaedr. 1, 2, 3:

loris solutis,

Ov. A. A. 1, 41.— Transf., of prisons:

qui, solutis ergastulis, exercitus numerum implevit,

Liv. Ep. 56; Brut. ap. Cic. Fam. 11, 10, 13; 11, 13, 2.—Of frost:

gelu solvitur,

it thaws, Tac. H. 1, 79:

solvitur acris hiems,

Hor. C. 1, 4, 1.—Of clouds:

facit igitur ventum resoluta nubes, quae plurimis modis solvitur,

Sen. Q. N. 5, 12, 5; 5, 12, 1.—Of the grasp of hands, fingers, etc.:

Aeacides a corpore bracchia solvit,

looses his hold, Ov. M. 11, 246:

indigno non solvit bracchia collo,

Stat. Th. 5, 217:

digitis solutis abjecit jaculum,

id. ib. 8, 585.—

To untie a string, cord, necklace, etc., slacken or unlock an enclosure, open a box, trunk, etc.:

solve vidulum ergo,

Plaut. Rud. 4, 4, 98:

eam solve cistulam,

id. Am. 2, 2, 151:

solve zonam,

untie, id. Truc. 5, 62:

solvisse jugalem ceston fertur,

Stat. Th. 5, 62:

animai nodos a corpore solvit,

Lucr. 2, 950:

nihil interest quomodo (nodi) solvantur,

Curt. 3, 1, 18:

quid boni est, nodos operose solvere, quos ipse ut solveres feceris?

Sen. Ben. 5, 12, 2:

solvere nodum,

Stat. Th. 11, 646:

laqueum quem nec solvere possis, nec abrumpere,

Sen. Tranq. 10, 1:

vix solvi duros a pectore nexus,

Ov. M. 9, 58:

fasciam solve,

Sen. Ep. 80, 10:

solutis fasciis,

Curt. 7, 6, 5:

solvi fasciculum,

Cic. Att. 11, 9, 2:

crinales vittas,

Verg. A. 7, 403:

Parmenion vinculum epistulae solvens,

Curt. 7, 2, 25:

equum empturus solvi jubes stratum,

Sen. Ep. 80, 9:

redimicula solvite collo,

Ov. F. 4, 135:

corollas de fronte,

Prop. 1, 3, 21:

solvere portas,

Stat. Th. 3, 492:

munimina valli,

id. ib. 12, 10:

ille pharetram Solvit,

Ov. M. 5, 380.— Transf., of the veins as enclosures of the blood:

solutis ac patefactis venis,

Sen. Q. N. 3, 15, 5:

venam cultello solvere,

Col. 6, 14; cf.

also: lychnis alvum solvit,

looses the bowels, Plin. 21, 26, 98, § 171; 21, 20, 83, § 140; Suet. Vesp. 24; Tac. A. 12, 67:

ventrem,

Plin. 20, 8, 30, § 74.— Absol. (sc. alvum), Mart. 13, 29:

stomachus solutus = venter solutus,

loose bowels, Petr. 117; Scrib. Comp. 92.—

Trop., to slacken or remove a bond.

Solvere aliquid (aliquod vinculum; cf. I. B. 1. supra).

Of the mouth, etc., to open:

talibus ora solvit verbis,

Ov. M. 15, 74; so id. ib. 1, 181; Tib. 4, 5, 14:

ternis ululatibus ora Solvit,

Ov. M. 7, 191; 9, 427; id. Tr. 3, 11, 20; Stat. Achill. 1, 525:

vix ora solvi patitur etiamnum timor,

Sen. Herc. Oet. 725; so,

os promptius ac solutius,

Val. Max. 8, 7, ext. 1.— Transf., of an abyss:

hic ora solvit Ditis invisi domus,

Sen. Herc. Fur. 664.—

To remove, cancel; to destroy the force of a legal or moral obligation by expiration, death, etc.:

si mors alterutrius interveniat, solvitur mandatum,

Gai. Inst. 3, 160:

cum aliquis renunciaverit societati, societas solvitur,

id. ib. 3, 151; so id. ib. 3, 152:

morte solvetur compromissum,

Dig. 4, 8, 27:

soluto matrimonio,

ib. 24, 3, 2:

solutum conjugium,

Juv. 9, 79:

qui... conjugalia solvit,

Sen. Med. 144:

nec conjugiale solutum Foedus in alitibus,

Ov. M. 11, 743:

(sapiens) invitus beneficium per compensationem injuriae solvet,

cancel the obligation of a favor by the set-off of a wrong, Sen. Ep. 81, 17.—

To efface guilt or wrong:

magnis injuria poenis Solvitur,

Ov. F. 5, 304:

solve nefas, dixit: solvit et ille nefas,

id. ib. 2, 44:

culpa soluta mea est,

id. Tr. 4, 4, 10:

neque tu verbis solves unquam quod mi re male feceris (i. e. injuriam),

Ter. Ad. 2, 1, 10.—

Poenam solvere, to suffer punishment, i. e. to cancel the obligation of suffering, etc. (cf. 3. infra;

less freq. than poenam persolvere, exsolvere): serae, sed justae tamen et debitae poenae solutae sunt,

Cic. Mil. 31, 85:

capite poenas solvit,

Sall. J. 69, 4:

meritas poenas solventem,

Curt. 6, 3, 14:

poenarum solvendi tempus,

Lucr. 5, 1224:

nunc solvo poenas,

Sen. Phoen. 172:

hac manu poenas tibi solvam,

id. Hippol. 1177.—

To remove, relieve, soothe affections, passions, etc.:

atque animi curas e pectore solvat,

Lucr. 4, 908:

curam metumque juvat Dulci Lyaeo solvere,

Hor. Epod. 9, 38:

patrimonii cura solvatur,

Sen. Q. N. 3, praef. §

2: Pyrrhus impetus sui terrore soluto,

Val. Max. 4, 3, 14:

solvite corde metum,

Verg. A. 1, 562; so id. ib. 9, 90:

solve metus animo,

Stat. Th. 2, 356:

solvi pericula et metus narrant,

Plin. 11, 37, 52, § 140: neque adhuc Stheneleius iras Solverat Eurystheus, [p. 1727] Ov. M. 9, 274:

hoc uno solvitur ira modo,

id. A. A. 2, 460:

solvitque pudorem,

Verg. A. 4, 55.—

Of sleep:

quasi clamore solutus Sit sopor,

Ov. M. 3, 6, 30:

nec verba, nec herbae audebunt longae somnum tibi solvere Lethes,

Luc. 6, 768; cf.:

lassitudinem solvere,

Plin. 37, 10, 54, § 143. —

Of any checks and barriers to motion, to remove.

To raise a siege:

solutam cernebat obsidionem,

Liv. 36, 10, 14:

soluta obsidione,

id. 36, 31, 7:

ad Locrorum solvendam obsidionem,

id. 27, 28, 17; cf. id. 37, 7, 7; 38, 5, 6; 42, 56 init.; 44, 13, 7; Curt. 4, 4, 1; Tac. A. 4, 24; 4, 73; Just. 9, 2, 10.—

Of passions, etc., to remove restraint:

cujus si talis animus est, solvamus nos ejus vincula, et claustra (i. e. irae) refringamus,

Liv. 36, 7, 13.—

To overthrow, subvert a higher authority, etc.:

quos (milites), soluto imperio, licentia corruperat,

Sall. J. 39, 5:

imperia solvit qui tacet, jussus loqui,

Sen. Oedip. 525:

sonipedes imperia solvunt,

id. Hippol. 1084; cf.:

sanctitas fori ludis solvitur,

Quint. 11, 3, 58.—

Of laws and customs, to abolish, violate:

solvendarum legum id principium esse censebant (post-Aug. for dissolvendarum),

Curt. 10, 2, 5:

solutae a se legis monitus,

Val. Max. 6, 5, ext. 4:

cum plus quam ducentorum annorum morem solveremus,

Liv. 8, 4, 7:

(Tarquinius) morem de omnibus senatum consulendi solvit,

id. 1, 49, 7:

oportebat istum morem solvi,

Curt. 8, 8, 18.—

Esp. with acc. of the bond, etc. (taking the place of the constr. I. B. 1. 2. 3. supra, when the abl. of separation is not admissible).

To subvert discipline:

disciplinam militarem solvisti,

Liv. 8, 7, 16:

luxuria solutam disciplinam militarem esse,

id. 40, 1, 4:

quod cum, ne disciplina solveretur, fecisset,

Front. Strat. 2, 12, 2.—

Of strength, energy, attention, etc., to loosen, impair, weaken, scatter, disperse:

nobilitas factione magis pollebat, plebis vis soluta atque dispersa,

Sall. J. 41, 6:

patrios nervos externarum deliciarum contagione solvi et hebetari noluerunt,

Val. Max. 2, 6, 1:

vires solvere,

Quint. 9, 4, 7:

vis illa dicendi solvitur, et frigescit affectus,

Quint. 11, 3, 133.—

Of affection, etc., to sever, dissolve, destroy:

segnes nodum (amicitiae) solvere Gratiae,

Hor. C. 3, 21, 22;

similarly: solvit (ille deus) amicos,

Prop. 2, 34 (3, 32), 5; so id. 2, 15 (3, 7), 26:

hoc firmos solvit amores,

Ov. A. A. 2, 385:

amores cantibus et herbis solvere,

Tib. 1, 2, 60.—

Of sickness and hunger, to end, remove:

vitex dicitur febres solvere,

Plin. 24, 9, 38, § 60:

solvit jejunia granis,

Ov. F. 4, 607:

quoniam jejunia virgo Solverat,

id. M. 5, 535; cf. Luc. 3, 282; so,

famem,

Sen. Thyest. 64.—

To delay:

hi classis moras hac morte solvi rentur,

Sen. Troad. 1131.—

Of darkness, to dispel:

lux solverat umbras,

Stat. Th. 10, 390.—

Of war, strife, etc., to compose, settle:

aut solve bellum, mater, aut prima excipe,

Sen. Phoen. 406:

electus formae certamina solvere pastor,

Stat. Achill. 2, 337:

jurgia solvere,

Manil. 3, 115:

contradictiones solvere,

Quint. 7, 1, 38.—

Of difficulties, riddles, questions, ambiguities, etc., to solve, explain, remove:

quia quaestionem solvere non posset,

Val. Max. 9, 12, ext. 3:

aenigmata,

Quint. 8, 6, 53:

omnes solvere posse quaestiones,

Suet. Gram. 11:

haec ipsa, quae volvuntur ab illis, solvere malim et expandere,

Sen. Ep. 82, 20; id. Q. N. 7, 14, 1:

unum tantum hoc solvendum est,

that one question, id. ib. 1, 7, 3:

puta nunc me istuc non posse solvere,

id. Ep. 48, 6:

carmina non intellecta Solverat,

Ov. M. 7, 760:

triste carmen alitis solvi ferae,

Sen. Oedip. 102:

nodos juris,

Juv. 8, 50:

proponere aliquid quod solvat quaestionem,

Quint. 5, 10, 96:

plurimas quaestiones illis probationibus solvi solere,

id. 1, 10, 49:

quo solvitur quaestio supra tractata,

id. 3, 7, 3:

ambiguitatem or amphiboliam,

id. 7, 2, 49; 7, 9, 10.—

In partic., of obligations, to fulfil.

Originally, rem solvere, to free one's property and person (rem familiarem) from debts (solutio per aes et libram), according to the ancient formula:

quod ego tibi tot millibus condemnatus sum, me eo nomine... a te solvo liberoque hoc aere aeneaque libra,

Gai. Inst. 3, 174 Huschke; cf.:

inde rem creditori palam populo solvit (i. e. per aes et libram),

Liv. 6, 14, 5:

quas res dari, fieri, solvi oportuit,

id. 1, 32, 11. —Hence, rem solvere, to pay; often with dat. of person:

pro vectura rem solvit?

paid the freight, Plaut. As. 2, 4, 27:

ubi nugivendis res soluta'st omnibus,

id. Aul. 3, 5, 51:

tibi res soluta est recte,

id. Curc. 4, 3, 21:

ego quidem pro istac rem solvo ab tarpessita meo,

id. ib. 5, 2, 20:

rem solvo omnibus quibus dehibeo,

id. ib. 5, 3, 45:

dum te strenuas, res erit soluta,

id. Ps. 2, 2, 35:

res soluta'st, Gripe, ego habeo,

id. Rud. 5, 3, 57.— Trop.: saepe edunt (aves);

semel si captae sunt, rem solvont aucupi,

they repay him, pay for his expenses, Plaut. As. 1, 3, 66.—And to pay by other things than money:

si tergo res solvonda'st,

by a whipping, Plaut. As. 2, 2, 54:

habent hunc morem ut pugnis rem solvant si quis poscat clarius,

id. Curc. 3, 9:

tibi quidem copia'st, dum lingua vivet, qui rem solvas omnibus,

id. Rud. 2, 6, 74.—Hence,

Absol. (sc. rem), to pay; with or without dat. of person:

cujus bona, quod populo non solvebat, publice venierunt,

Cic. Fl. 18, 43:

ei cum solveret, sumpsit a C. M. Fufiis,

id. ib. 20, 46:

misimus qui pro vectura solveret,

id. Att. 1, 3, 2:

qui nimis cito cupit solvere, invitus debet,

Sen. Ben. 4, 40, 5:

ut creditori solvat,

Dig. 30, 1, 49, § 7.— Pass. impers.:

si dare vis mihi, Magis solutum erit quam ipsi dederis,

it will be a more valid payment, Plaut. Ps. 2, 2, 46:

numquam vehementius actum est quam me consule, ne solveretur,

to stop payments, Cic. Off. 2, 24, 84:

fraudandi spe sublata solvendi necessitas consecuta est,

id. ib. 2, 24, 84:

cum eo ipso quod necesse erat solvi, facultas solvendi impediretur,

Liv. 6, 34, 1.—Cf. in the two senses, to free from debt, and to pay, in the same sentence:

non succurrere vis illi, sed solvere. Qui sic properat, ipse solvi vult, non solvere,

Sen. Ben. 6, 27, 1.—

With acc. of the debt, to discharge, to pay:

postquam Fundanio debitum solutum esset,

Cic. Q. Fr. 1, 2, 3, § 10:

hoc quod debeo peto a te ut... solutum relinquas,

settled, id. Att. 16, 6, 3:

solverat Castricio pecuniam jam diu debitam,

id. Fl. 23, 54:

ex qua (pensione) major pars est ei soluta,

id. Att. 16, 2, 1:

solvi aes alienum Pompejus ex suo fisco jussit,

Val. Max. 6, 2, 11:

aes alienum solvere,

Sen. Ep. 36, 5:

quae jactatio est, solvisse quod debebas?

id. Ben. 4, 17, 1; so,

debitum solvere,

id. ib. 6, 30, 2:

ne pecunias creditas solverent,

Cic. Pis. 35, 86:

ut creditae pecuniae solvantur,

Caes. B. C. 3, 20; 3, 1:

ex thensauris Gallicis creditum solvi posse,

Liv. 6, 15, 5:

ita bona veneant ut solidum suum cuique solvatur,

Cic. Rab. Post. 17, 46.—And of moral debts:

cum patriae quod debes solveris,

Cic. Marcell. 9, 27:

debet vero, solvitque praeclare,

id. Phil. 13, 11, 25:

aliter beneficium, aliter creditum solvitur,

Sen. Ben. 2, 34, 1:

qui grate beneficium accipit, primam ejus pensionem solvit,

id. ib. 2, 22 fin. —

By a confusion of construction, solvere pecuniam, etc., to pay money, etc. (for pecunia rem or debitum solvere); constr. with dat. or absol.:

emi: pecuniam solvi,

Cic. Verr. 2, 4, 20, § 43:

pro frumento nihil solvit,

id. ib. 2, 3, 72, §

169: legatis pecuniam pro frumento solvit,

Liv. 44, 16:

hanc pecuniam cum solvere in praesenti non posset,

Nep. Milt. 7, 6:

nisi pecuniam solvisset,

id. Cim. 1, 1:

condiciones pacis dictae ut decem millia talentum argenti... solverent,

Liv. 30, 37 med.:

pro quo (frumento) pretium solveret populus Romanus,

id. 36, 3, 1:

pretium servorum ex aerario solutum est dominis,

id. 32, 26, 14:

pretium pro libris domino esse solvendum,

id. 40, 39 fin.:

meritam mercedem,

id. 8, 22, 3; so id. 8, 11, 4: sorte creditum solvere, by paying the principal (i. e. without interest), id. 6, 36, 12:

quae praemia senatus militibus ante constituit, ea solvantur,

Cic. Phil. 14, 14, 38:

stipendium,

Liv. 28, 32, 1:

dotem mulieri,

Dig. 24, 3, 2:

litem aestimatam,

the amount of a fine, Nep. Cim. 5, 18 fin.:

arbitria funeris,

the expenses of the funeral, Cic. Red. Sen. 7, 18:

solvere dodrantem,

to pay seventy-five per cent., Mart. 8, 9, 1:

dona puer solvit,

paid the promised gifts, Ov. M. 9, 794; so,

munera,

id. ib. 11, 104.— Transf., of the dedication of a book, in return for favors:

et exspectabo ea (munera) quae polliceris, et erunt mihi pergrata si solveris... Non solvam nisi prius a te cavero, etc.,

Cic. Brut. 4, 17 sq. —Of the delivery of slaves:

si quis duos homines promise rit et Stichum solverit,

Dig. 46, 3, 67; 46, 3, 38, § 3.— Transf., poet.: dolorem solvisti, you have paid your grief, i. e. have duly mourned, Stat. S. 2, 6, 98.— Pass. with personal subject:

si (actor) solutus fuisset,

Dig. 12, 1, 31 (cf.: solvere militem, b supra). —

Esp., in certain phrases, to pay:

aliquid praesens solvere,

to pay in cash, Cic. Att. 16, 2, 1; so,

aliquid de praesentibus solvere,

Sen. Ep. 97, 16:

solvere grates (= referre gratiam muneribus): Sulla solvit grates Dianae,

Vell. 2, 25:

quas solvere grates sufficiam?

Stat. S. 4, 2, 7: cum homo avarus, ut ea (beneficia) solveret sibi imperare non posset, etc., Cael. ap. Cic. Fam. 8, 12, 1; cf.: non dicimus reposuit beneficium aut solvit;

nullum nobis placuit quod aeri alieno convenit verbum,

Sen. Ep. 81, 9; but v. id. Ben. 2, 18, 5: in debitum solvere, to make a partial payment:

unum haec epistula in debitum solvet,

id. Ep. 7, 10: aliquid solvere ab aliquo (de aliqua re), to pay out of funds supplied by any one ( out of any fund):

Quintus laborat ut tibi quod debet ab Egnatio solvat,

Cic. Att. 7, 18, 4:

homines dicere, se a me solvere,

id. ib. 5, 21, 11:

(summa) erat solvenda de meo,

Plin. Ep. 2, 4, 2:

operas solvere alicui,

to work for somebody, Dig. 40, 7, 39: solvo operam Dianae, I work for Diana, i. e. offer a sacrifice to her, Afran. ap. Non. 12, 21: judicatum solvere, to pay the amount adjudged by the court, for which security (satisdatio) was required:

stipulatio quae appellatur judicatum solvi,

Gai. Inst. 4, 90:

iste postulat ut procurator judicatum solvi satisdaret,

Cic. Quint. 7, 29; so Dig. 3, 2, 28; 3, 3, 15; 2, 8, 8;

2, 8, 14 et saep.: auctio solvendis nummis,

a cash auction, Mart. 14, 35.— Gerund.: solvendo esse, to be solvent; jurid. t. t., to be able to pay, i. e. one's debts; cf.

in full: nec tamen solvendo aeri alieno respublica esset,

Liv. 31, 13:

nemo dubitat solvendo esse eum qui defenditur,

Dig. 50, 17, 105:

qui modo solvendo sint,

Gai. Inst. 1, 3, 121:

si solvendo sint,

Paul. Sent. 1, 20, 1:

nec interest, solvendo sit, necne,

Dig. 30, 1, 49, § 5; so ib. 46, 1, 10; 46, 1, 27, § 2; 46, 1, 51, §§ 1 and 4; 46, 1, 52, § 1; 46, 1, 28; 50, 17, 198 et saep.: non solvendo esse, to be insolvent:

solvendo non erat,

Cic. Att. 13, 10, 3:

cum solvendo civitates non essent,

id. Fam. 3, 8, 2:

tu nec solvendo eras, nec, etc.,

id. Phil. 2, 2, 4:

ne videatur non fuisse solvendo,

id. Off. 2, 22, 79;

and very freq. in the jurists.—So, trop.: quid matri, quid flebili patriae dabis? Solvendo non es,

Sen. Oedip. 941; cf.:

*non esse ad solvendum (i. e. able to pay),

Vitr. 10, 6 fin. —

To fulfil the duty of burial.

Justa solvere; with dat. of the person:

qui nondum omnia paterno funeri justa solvisset,

who had not yet finished the burial ceremonies of his father, Cic. Rosc. Am. 8, 23:

justis defunctorum corporibus solutis,

Curt. 3, 12, 15:

proinde corpori quam primum justa solvamus,

id. 10, 6, 7:

ut justa soluta Remo,

Ov. F. 5, 452:

nunc justa nato solve,

Sen. Hippol. 1245.—

Exsequias, inferias or suprema solvere:

exsequiis rite solutis,

Verg. A. 7, 5:

cruor sancto solvit inferias viro,

Sen. Hippol. 1198:

solvere suprema militibus,

Tac. A. 1, 61.—

Votum solvere, to fulfil a vow to the gods.

Alone:

vota ea quae numquam solveret nuncupavit,

Cic. Phil. 3, 4, 11:

quod si factum esset, votum rite solvi non posse,

Liv. 31, 9 fin.:

liberare et se et rempublicam religione votis solvendis,

id. 40, 44, 8:

placatis diis votis rite solvendis,

id. 36, 37 fin.:

petiit ut votum sibi solvere liceret,

id. 45, 44:

animosius a mercatore quam a vectore solvitur votum,

Sen. Ep. 73, 5:

vota pro incolumitate solvebantur,

Tac. A. 2, 69:

vota pater solvit,

Ov. M. 9, 707:

ne votum solvat,

Mart. 12, 91, 6; 8, 4, 2; Val. Max. 6, 9, 5 ext.; 1, 1, 8 ext. — Poet.:

voti debita solvere,

Ov. F. 5, 596; cf.

the abbrev. formula V. S. L. M. (voTVM SOLVIT LIBENS MERITO),

Inscr. Orell. 186; 1296 sq.:

V.S.A.L. (ANIMO LIBENTI),

ib. 2022 et saep.:

sacra solvere (=votum solvere),

Manil. 1, 427.—

With dat.:

ait sese Veneri velle votum solvere,

Plaut. Rud. prol. 60:

vota Jovi solvo,

Ov. M. 7, 652; 8, 153:

sunt vota soluta deae,

id. F. 6, 248:

dis vota solvis,

Sen. Ben. 5, 19, 4:

libamenta Veneri solvere (=votum per libamenta),

Just. 18, 5, 4.—

Fidem solvere, to fulfil a promise (post-class. for fidem praestare, [p. 1728] exsolvere; cf.:

fidem obligatam liberare,

Suet. Claud. 9):

illi, ut fidem solverent, clipeis obruere,

Flor. 1, 1, 12;

similarly: et voti solverat ille fidem (=votum solverat),

Ov. F. 1, 642; but cf.: itane imprudens? tandem inventa'st causa: solvisti fidem, you have found a pretext to evade your promise (cf. II. A. 3.), Ter. And. 4, 1, 18: esset, quam dederas, morte soluta fides, by my death your promise to marry me would have been cancelled (cf. II. B. 1. 6.), Ov. H. 10, 78; similarly: suam fidem (i. e. quam Lepido habuerit) solutam esse, that his faith in Lepidus was broken, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 21, 3.—With a different construction: se depositi fide solvere, to acquit one's self of the duty to return property intrusted to him (cf. I. B. 1. c.), Val. Max. 7, 3, 5 ext.: factique fide data munera solvit, he freed the gift already given from the obligation of an accomplished fact, i. e. he revoked the gifts, although already made, Ov. M. 11, 135.—

Promissum solvere, to fulfil a promise (very rare):

perinde quasi promissum solvens,

Val. Max. 9, 6, 1:

solvitur quod cuique promissum est,

Sen. Cons. Marc. 20 fin.;

similarly: solutum, quod juraverant, rebantur,

what they had promised under oath, Liv. 24, 18, 5.—Hence, sŏlūtus, a, um, P. a., free, loose, at large, unfettered, unbandaged.

Lit.

(Acc. to I.A. 1. supra.) Pigeat nostrum erum si eximat aut solutos sinat, Plaut. Capt. 2, 1, 11:

tibi moram facis quom ego solutus sto,

id. Ep. 5, 2, 25:

reus solutus causam dicis, testes vinctos attines,

id. Truc. 4, 3, 63:

cum eos vinciret quos secum habebat, te solutum Romam mittebat?

Cic. Deiot. 7, 22:

nec quisquam ante Marium solutus dicitur esse sectus,

unbandaged, id. Tusc. 2, 22, 53:

duos (captivos) solutos ire ad Hannibalem jussit,

Liv. 27, 51:

eum interdiu solutum custodes sequebantur, nocte clausum asservabant,

id. 24, 45, 10:

non efficiatis ut solutos verear quos alligatos adduxit,

Val. Max. 6, 2, 3.—

(Acc. to I. A. 2.) Of texture, etc.; esp. of soil, loose, friable (opp spissus;

postAug.): quo solutior terra facilius pateat radicibus,

Sen. Ep. 90, 21;

ordeum nisi solutum et siccum locum non patitur,

Col. 2, 9:

soluta et facilis terra,

id. 3, 14;

solum solutum vel spissum,

id. 2, 2 init.;

seri vult raphanus terra soluta, umida,

Plin. 19, 5, 26, § 83:

hordeum seri non vult, nisi in sicca et soluta terra,

id. 18, 7, 18, § 79:

solutiores ripae,

Front. Aquaed. 15.—Of plants:

mas spissior, femina solutior,

Plin. 25, 9, 57, § 103.—Hence, subst.: sŏlūtum, i, n., a state of looseness:

dum vult describere, quem ad modum alia torqueantur fila, alia ex molli solutoque ducantur,

Sen. Ep. 90, 20.—

(Acc. to I. A. 3.) Rarefied, thin, diffused:

turbo, quo celsior eo solutior laxiorque est, et ob hoc diffunditur,

Sen. Q. N. 7, 9, 3:

aer agitatus a sole calefactusque solutior est,

id. ib. 1, 2, 10:

debet aer nec tam spissus esse, nec tam tenuis et solutus, ut, etc.,

id. ib. 1, 2, 11.—

Trop.

(Acc. to I. B. 1.) Of speech, unfettered, fluent, ready:

(orator) solutus in explicandis sententiis,

Cic. Or. 47, 173:

verbis solutus satis,

id. ib. 47, 174:

solutissimus in dicendo,

id. ib. 48, 180.—

Exempt, free from duties, obligations, etc.:

quam ob rem viderer maximis beneficii vinculis obstrictus, cum liber essem et solutus?

Cic. Planc. 30, 72:

soluta (praedia) meliore in causa sunt quam obligata,

unmortgaged, id. Agr. 3, 2, 9:

si reddidi (debitum), solutus sum ac liber,

Sen. Ben. 2, 18, 5;

non ut gratus, sed ut solutus sim,

id. ib. 4, 21, 3;

solutus omni fenore,

Hor. Epod. 2, 4;

nam ea (religione) magister equitum solutus ac liber potuerit esse,

Liv. 8, 32, 5:

Mamertini soli in omni orbe terrarum vacui, expertes soluti ac liberi fuerunt ab omni sumptu, molestia, munere,

Cic. Verr. 2, 4, 10, § 23.—

Free from punishment, not punishable, not liable, etc.: qui mancipia vendunt, certiores faciunt emptores quis fugitivus sit, noxave solutus, Edict. Aedil. ap. Dig. 21, 1, 1, § 1; Gell. 4, 2, 1; cf.:

quod aiunt aediles noxae solutus non sit sic intellegendum est... noxali judicio subjectum non esse,

Dig. 21, 1, 17, § 17:

apud quos libido etiam permissam habet et solutam licentiam,

Cic. Rep. 4, 4, 4:

omne illud tempus habeat per me solutum ac liberum,

i. e. let the crimes then committed be unpunished, id. Verr. 2, 1, 12, § 33: antea vacuum id solutumque poena fuerat, Tac. A. 14, 28.—With subj. inf.:

maxime solutum fuit, prodere de iis, etc.,

Tac. A. 4, 35: solutum existimatur esse, alteri male dicere, Caecil. ap. Cic. Fam. 6, 7, 3.—

Free from cares, undistracted:

animo soluto liberoque,

Cic. Verr. 2, 2, 75, § 185:

sed paulo solutiore tamen animo,

id. ib. 2, 5, 31, § 82.—

At leisure, free from labor, business, etc.:

te rogo ut eum solutum, liberum, confectis ejus negotiis a te, quamprimum ad me remittas,

Cic. Fam. 13, 63, 2:

quo mea ratio facilior et solutior esse possit,

id. ib. 3, 5, 1.—With gen.:

Genium Curabis Cum famulis operum solutis,

Hor. C. 3, 17, 16.—

Unbound, relaxed, merry, jovial:

quam homines soluti ridere non desinant, tristiores autem, etc.,

Cic. Dom. 39, 104:

an tu existimas quemquam soluto vultu et hilari oculo mortem contemnere?

Sen. Ep. 23, 4:

vultus,

Stat. Th. 5, 355:

(mores) naturam sequentium faciles sunt, soluti sunt,

unembarrassed, Sen. Ep. 122, 17.—

Free from the rule of others, uncontrolled, independent:

cum videas civitatis voluntatem solutam, virtutem alligatam,

Cic. Att. 2, 18, 1:

ab omni imperio externo soluta in perpetuum Hispania,

Liv. 29, 1 fin.:

Masinissae ab imperio Romano solutam libertatem tribuit,

Val. Max. 7, 2, 6:

incerti, solutique, et magis sine domino quam in libertate, Vononem in regnum accipiunt,

Tac. A. 2, 4:

quorum (militum) libertas solutior erat,

Just. 13, 2, 2.—Of animals:

rectore solutos (solis) equos,

Stat. Th. 1, 219.—

Free from influence or restraint; hence, independent, unbiassed, unprejudiced:

nec vero deus ipse alio modo intellegi potest, nisi mens soluta quaedam et libera,

Cic. Tusc. 1, 27, 66;

cum animi sine ratione motu ipsi suo soluto ac libero incitarentur,

id. Div. 1, 2, 4:

judicio senatus soluto et libero,

id. Phil. 5, 15, 41:

sum enim ad dignitatem in re publica solutus,

id. Att. 1, 13, 2:

libero tempore cum soluta vobis est eligendi optio,

id. Fin. 1, 10, 33:

si omnia mihi essent solutissima, tamen in re publica non alius essem atque nunc sum,

id. Fam. 1, 9, 21:

liberi enim ad causas solutique veniebant,

uncommitted, id. Verr. 2, 2, 78, § 192.—

Free from moral restraint; hence, unbridled, insolent, loose:

amores soluti et liberi,

Cic. Rep. 4, 4, 4:

licentia,

id. ib. 4, 4, 4:

populi quamvis soluti ecfrenatique sint,

id. ib. 1, 34, 53:

quis erat qui sibi solutam P. Clodii praeturam sine maximo metu proponeret? Solutam autem fore videbatis, nisi esset is consul qui eam auderet possetque constringere,

id. Mil. 13, 34:

quominus conspectus, eo solutior erat,

Liv. 27, 31 fin.:

adulescentes aliquot quorum, in regno, libido solutior fuerat,

id. 2, 1, 2:

solutioris vitae primos adulescentiae annos egisse fertur,

a licentious life, Val. Max. 2, 6, 1:

spectandi solutissimum morem corrigere,

Suet. Aug. 44:

mores soluti,

licentious habits, Just. 3, 3, 10.—

Regardless of rules, careless, loose:

orator tam solutus et mollis in gestu,

Cic. Brut. 62, 225:

dicta factaque ejus solutiora, et quandam sui neglegentiam praeferentia,

Tac. A. 16, 18.—

Esp., of style, etc., free from rules of composition.

Oratio soluta, verba soluta, a free style, conversational or epistolary style:

est oratio aliqua vincta atque contexta, soluta alia, qualis in sermone et epistulis,

Quint. 9, 4, 19; 9, 4, 20; 9, 4, 69; 9, 4, 77.—

More freq.: verba soluta, oratio soluta, prose (opp. to verse);

in full: scribere conabar verba soluta modis, Ov Tr. 4, 10, 24: quod (Isocrates) verbis solutis numeros primus adjunxerit,

Cic. Or. 52, 174:

mollis est enim oratio philosophorum... nec vincta numeris, sed soluta liberius,

id. ib. 19, 64; 71, 234;

68, 228: si omnes soluta oratione scripserunt,

Varr. R. R. 4, 1; de heisce rebus treis libros ad te mittere institui;

de oratione soluta duos, de poetica unum,

id. L. L. 6, 11 fin.:

ut in soluta oratione, sic in poemateis,

id. ib. 7, 1:

primus (Isocrates) intellexit. etiam in soluta oratione, dum versum effugeres modum et numerum quemdam debere servari,

Cic. Brut. 8, 32:

Aristoteles judicat heroum numerum grandiorem quam desideret soluta oratio,

id. Or. 57, 192:

et creticus et paeon quam commodissume putatur in solutam orationem illigari,

id. ib. 64, 215:

a modis quibusdam, cantu remoto, soluta esse videatur oratio,

id. ib. 55, 183; 55, 184; id. de Or. 3, 48, 184: historia est quodammodo carmen solutum, Quint. 10, 1, 31.—

Also in reference to a prose rhythm, loose, unrhythmical, inharmonious:

ut verba neque inligata sint, quasi... versus, neque ita soluta ut vagentur,

Cic. de Or. 3, 44, 176; 3, 48, 186:

nec vero haec (Callidii verba) soluta nec diffluentia, sed astricta numeris,

id. Brut. 79, 274:

orator sic illigat sententiam verbis ut eam numero quodam complectatur et astricto et soluto,

id. de Or. 3, 44, 175; but: verba soluta suis figuris, words freed from their proper meaning, i.e. metaphors, Manil. 1, 24.—

Rarely with reference to the thought: soluta oratio, a fragmentary, disconnected style:

soluta oratio, et e singulis non membris, sed frustis, collata, structura caret,

Quint. 8, 5, 27; cf. id. 9, 4, 69:

solutiora componere,

id. 10, 4, 1; 9, 4, 15.—

Effeminate, luxurious (acc. to I. B. 3.):

sinum togae in dextrum umerum reicere, solutum ac delicatum est,

Quint. 11, 3, 146.—

Undisciplined, disorderly:

omnia soluta apud hostes esse,

Liv. 8, 30, 3:

nihil temeritate solutum,

Tac. A. 13, 40:

apud Achaeos neglecta omnia ac soluta fuere,

Just. 34, 2, 2.—

Lax, remiss, weak:

mea lenitas adhuc si cui solutior visa erat,

Cic. Cat. 2, 12, 27:

Ciceronem male audivisse, tamquam solutum et enervem,

Tac. Or. 18:

soluti ac fluentes,

Quint. 1, 2, 8.—Hence:

solutum genus orationis,

a lifeless, dull style, Val. Max. 8, 10, 3:

quanto longius abscederent, eo solutiore cura,

laxer attention, Liv. 3, 8, 8.—

(Acc. to II. B. 3. e supra.) Paid, discharged, only as subst.: sŏlūtum, i, n., that which is paid, a discharged debt, in certain phrases:

aliquid in solutum dare,

to give something in payment, Dig. 46, 3, 45; 46, 3, 46; 46, 3, 60: in solutum accipere, to accept in payment:

qui voluntatem bonam in solutum accipit,

Sen. Ben. 7, 16, 4:

qui rem in solutum accipit,

Dig. 42, 4, 15; 12, 1, 19;

in solutum imputare,

to charge as payment, Sen. Ep. 8, 10; aliquid pro soluto est, is considered as paid or cancelled:

pro soluto id in quo creditor accipiendo moram fecit, oportet esse,

Dig. 46, 3, 72: pro soluto usucapere, to acquire by prescription something given in payment by the debtor, but not belonging to him:

pro soluto usucapit qui rem debiti causa recepit,

Dig. 41, 3, 46.— Adv.: sŏlūtē.

Thinly:

corpora diffusa solute,

Lucr. 4, 53.—

Of speech, fluently:

non refert videre quid dicendum est, nisi id queas solute ac suaviter dicere,

Cic. Brut. 29, 110:

ita facile soluteque volvebat sententias,

id. ib. 81, 280:

quid ipse compositus alias, et velut eluctantium verborum, solutius promptiusque eloquebatur,

Tac. A. 4, 31.—

Irregularly, loosely:

a fabris neglegentius solutiusque composita,

Sen. Q. N. 6, 30, 4.—

Freely, without restraint:

generaliter puto judicem justum... solutius aequitatem sequi,

i. e. without strictly regarding the letter of the law, Dig. 11, 7, 14, § 13.—

Of style, without connection, loosely:

enuntiare,

Quint. 11, 2, 47.—

Of manners and discipline, disorderly, negligently:

praecipue sub imperio Cn. Manlii solute ac neglegenter habiti sunt (exercitus),

Liv. 39, 1, 4:

in stationibus solute ac neglegenter agentes,

id. 23, 37, 6.—

Weakly, tamely, without vigor:

quod ille tam solute egisset, tam leniter, tam oscitanter,

Cic. Brut. 80, 277.—

Of morals, loosely, without restraint:

ventitabat illuc Nero, quo solutius urbem extra lasciviret,

Tac. A. 13, 47.

solvo, solvi, solutum, 3, v. a. ( perf. soluit, trisyll., Cat. 2, 13:

soluisse,

Tib. 4, 5, 16) [for se-luo; cf. socors for se-cords], to loosen an object from any thing, to release or to loose, remove any thing which binds or restrains another.

To loose an object bound, to release, set free, disengage, dissolve, take apart.

In a corporeal sense.

Outwardly, to release.

From fetters or custody, to free, set free, release; absol.:

solvite istas,

i. e. from fetters, Plaut. Truc. 4, 3, 64:

solvite istum,

id. Mil. 5, 32:

numquam, nisi me orassis, solves,

id. Ep. 5, 2, 62:

jube solvi (eum),

Ter. And. 5, 4, 52:

ad palum adligati repente soluti sunt,

Cic. Verr. 2, 5, 5, § 11:

ut vincti solvantur,

id. ib. 2, 5, 6, §

12: qui in compedibus corporis semper fuerunt, etiam cum soluti sunt, tardius ingrediuntur,

id. Tusc. 1, 31, 75:

ita nexi soluti (sunt),

Liv. 8, 28, 9:

solvite me, pueri,

Verg. E. 6, 24:

fore ut brevi solveretur,

Suet. Vesp. 5; id. Tib. 65; id. Vit. 12.—With abl.:

canis solutus catena,

Phaedr. 3, 7, 20. — Transf., from the fetter of frost:

solutis amnibus (i. e. frigoris vinculo),

Stat. Th. 5, 15:

terrae quem (florem) ferunt solutae,

Hor. C. 1, 4, 10.—

From reins, ties, bands, etc.: solve senescentem equum, from the rein, i. e. dismiss him from service, Hor. Ep. 1, 1, 8:

solverat sol equos,

unhitched, Stat. Th. 3, 407: currum solvere (i. e. ab equis, poet. for equos a curru), Sen. Thyest. 794: solvere epistulam, i. e. from the string by which it was tied (= to open), Nep. Hann. 11, 3:

et tibi sollicita solvitur illa (epistula) manu,

Ov. Tr. 5, 2, 2:

et jacet in gremio charta soluta meo,

id. H. 11, 4:

praecepit suis ne sarcinas solverent, aut onera deponerent,

Front. Strat. 1, 5, 3.—So of garments and sails, to unfurl, unfold: cum tunica soluta inambularet, Asin. ap. Cic. Fam. 10, 32, 3; Front. Strat. 4, 1, 26:

soluta toga,

Quint. 11, 3, 147:

vela solvere,

Verg. A. 4, 574.—

From any fastening (mostly poet. and post-Aug. prose), to detach from; constr. absol., or with ab or de, and abl.:

Caucasia solvet de rupe Promethei bracchia,

Prop. 2, 1, 69:

fraxinus solvitur,

from the ground, Stat. Th. 9, 498:

ceciditque soluta pinus,

id. ib. 9, 409; cf.:

pinus radice soluta, deficit,

id. S. 5, 1, 152:

solutis radicibus arbusta procumbunt,

Sen. Q. N. 3, 27, 5:

accepi epistulam quam, ut scribis, ancora soluta de phaselo dedisti, i. e. a litore,

detached, Cic. Att. 1, 13, 1 B. and K. (al. sublata;

but soluta is perh. an error of Cic. in the use of a technical term, v Orell. ad loc.).—In the same sense: solvere retinacula classis,

Ov. M. 15, 696; 8, 102:

querno solvunt de stipite funem,

id. F. 4, 333:

fune soluto Currit in immensum carina,

id. Am. 2, 11, 23:

curvo solves viscera cultro (i. e. de corpore ferarum),

Sen. Hippol. 53.—Of rain disengaged from the clouds:

imber caelesti nube solutus,

Ov. A. A. 2, 237: (Lunam) imperfecta vi solvere tantum umorem, disengage only the moisture, i. e. from the earth:

cum solis radii absumant,

Plin. 2, 9, 6, § 45:

solutum a latere pugionem,

detached from his side, Suet. Vit. 15.—

Esp., of ships: navem solvere, to free a ship from the land, i. e. to set sail, weigh anchor, leave land, depart.

With acc. alone:

eisce confectis navem solvimus,

Plaut. Merc. 1, 1, 91:

navim cupimus solvere,

id. Mil. 4, 7, 17:

naves solvit,

Caes. B. G. 4, 36; 5, 8; id. B. C. 1, 28; 3, 14; 3, 26;

3, 102: primis tenebris solvit navem,

Liv. 45, 6:

postero die solvere naves (jussi),

id. 29, 25 fin.; Nep. Hann. 8, 2:

classem solvere,

Liv. 45, 41; Prop. 3, 7 (4, 6), 23.—

With ab and abl.:

navis a terra solverunt,

Caes. B. C. 3, 101:

quinto inde die quam ab Corintho solverit naves,

Liv. 31, 7 med.:

solvunt a litore puppes,

Luc. 2, 649.—

With ex and abl.:

nam noctu hac soluta est navis nostra e portu Persico,

Plaut. Am. 1, 1, 259:

interea e portu nostra navis solvitur,

id. Bacch. 2, 3, 54.—

With abl.:

complures mercatores Alexandria solvisse,

Cic. Off. 3, 12, 50:

portu solventibus,

id. Mur. 2, 4.—

Absol. (sc. navem or naves):

tertia fere vigilia solvit,

Caes. B. G. 4, 23:

nos eo die cenati solvimus,

Cic. Fam. 16, 9, 2:

altero die quam a Brundusio solvit,

Liv. 31, 14 init.:

qui inde solverant,

Val. Max. 1, 7, 3:

solvi mare languido,

Sen. Ep. 53, 1:

fortasse etiam ventis minantibus solves,

id. Ben. 2, 35, 5:

non eadem est his et illis causa solvendi,

making sea-voyages, id. Q. N. 5, 18, 16.—

With navis, etc., as subj., to leave the land (sc. se a litore):

naves XVIII. ex superiore portu solverunt,

Caes. B. G. 4, 28; and by another change of construction: solvimus oram, we freed the shore, i.e. from the ship, Quint. 4, 2, 41; id. Ep. ad Tryph. 3.—

Poet. usages:

de litore puppis solvit iter,

clears the voyage, Stat. S. 5, 1, 243:

nec tibi Tyrrhena solvatur funis harena,

Prop. 1, 8, 11 (cf.: retinacula solvere, c. supra).—

Of secretions from the body ( poet. and in post-Aug. prose):

tempore eo quo menstrua solvit,

Lucr. 6, 706:

cruor solvitur,

Stat. Th. 9, 530:

lacrimas solvere,

id. Achill. 2, 256:

solutis lacrimis,

Claud. Ruf. 2, 258; so,

partus solvere,

to bear, bring forth, be delivered of offspring, Ov. F. 3, 258; Stat. Th. 5, 461; Plin. 28, 3, 6, § 33; 32, 1, 1, § 6.—

To loosen an object from that which holds it together, to break up, part, dissolve, disperse, divide, take apart, scatter.

In gen.:

omne colligatum solvi potest,

Cic. Fin. 11.—

Of structures ( poet. and in post-Aug. prose):

solvere naves et rursus conjungere,

Curt. 8, 10, 3:

solvere quassatae parcite membra ratis,

Ov. Tr. 1, 2, 2:

dubitavit an solveret pontem,

Curt. 4, 16, 8:

solvere pontem,

Tac. A. 1, 69:

si pons solutus sit,

Dig. 2, 11, 2, § 7:

solutus pons tempestatibus,

Just. 2, 13, 9:

currum (solis) solutum,

Manil. 1, 740.—

Of woven stuff:

solvens texta,

Prop. 2, 9, 6.—

Of mountains:

utrimque montes solvit (Hercules),

Sen. Herc. Fur. 237:

tridente Neptunus montem solvit,

id. Agam. 553.—

Of the neck:

soluta cervix silicis impulsu,

broken, Sen. Troad. 1119.—

Of a comet:

momentum quo cometes solutus et in duas partes redactus est,

Sen. Q. N. 7, 16, 3.—

Of the hair, to loosen, untie, let fall:

solve capillos,

Ov. Am. 3, 9, 3:

crinem,

id. A. A. 3, 784; id. M. 11, 682; 13, 584; Prop. 2, 15 (3, 7), 46:

comas casside,

Ov. F. 3, 2; cf. id. ib. 4, 854.—

Of the earth (so mostly P. a., q. v. infra;

post-Aug.): ita in terrae corpore evenit ut partes ejus vetustate solvantur, solutae cadant,

Sen. Q. N. 6, 10, 2:

ubi montis latus nova ventis solvit hiems,

Stat. Th. 7, 745. —

To dissolve; pass., to be dissolved, changed, to pass over into ( poet. and postclass. for dissolvere, or transire in); constr. absol., or with in and acc.

Of a change into air or gas:

calor mobiliter solvens, differt primordia vini,

dissolving, parts the molecules of the wine, Lucr. 6, 235:

nam materiai copia ferretur per inane soluta,

id. 1, 1018; so id. 1, 1103:

ita fatus in aera rursus solvitur,

Stat. Th. 5, 285;

nec in aera solvi Passa, recentem animam caelestibus intulit astris,

Ov. M. 15, 845.—

Into a liquid, to melt:

saepe terra in tabem solvitur,

Sen. Q. N. 3, 15, 7:

terram quam diximus esse mutabilem et solvi in umorem,

id. ib. 3, 29, 4:

nullum tellus se solvit in amnem,

Luc. 2, 408; ipsum in conubia terrae Aethera, cum pluviis rarescunt nubila, solvo, dissolve into the embrace of the earth, i. e. change into rain, Stat. S. 1, 2, 186:

ex Aethiopiae jugis solutas nives ad Nilum decurrere,

Sen. Q. N. 4, 2, 17; so,

nivem solvere,

id. ib. 4, 5, 2; Ov. Am. 3, 6, 93; Sen. Herc. Oet. 729:

rigor auri solvitur aestu,

Lucr. 1, 493:

ferrum calidi solvant camini,

Manil. 4, 250:

cerae igne solutae,

Ov. A. A. 2, 47:

Iris cum vino triduo non solvitur,

Plin. 21, 20, 83, § 142:

(herba) quinto die solvitur,

id. 26, 14, 88, § 148.—

Of putrefaction:

(vitulo) per integram solvuntur viscera pellem,

Verg. G. 4, 302.—

Of change in general:

inque novas abiit massa soluta domos,

Ov. F. 1, 108:

repentino crementur incendio, atque ex tanta varietate solvantur atque eant in unum omnia (sc. all the heavenly bodies),

Sen. Ben. 6, 22.—

Of expansion by heat:

(uva) cum modo frigoribus premitur, modo solvitur aestu,

Ov. A. A. 2, 317.—

Hence, solvere, absol., to rarefy:

gravitas aeris solvitur,

Sen. Q. N. 5, 5, 1.—

Solvi in, to pass into, become:

in cacumine (herbae) capitula purpurea quae solvantur in lanugines,

Plin. 27, 8, 39, § 61.—Of a wave:

donec in planitiem immotarum aquarum solvatur,

disappears in, Sen. Q. N. 1, 2, 2:

postremi (equi) solvuntur in aequora pisces (= solvuntur in pisces),

Stat. Th. 2, 47: lumina in lacrimas solventur, stream with tears. —Hence, solvere, causative, to make pass over, to make vanish in: circulum in pulverem, in quo descriptus est, solvere, Sen. Ep. 74, 27: soluti agri, the boundaries of which are effaced, Sic. Fl. Cond. Agr. p. 3 Goes.—

To consume, to destroy, dissolve:

solvere orbes,

Manil. 1, 497:

ni calor et ventus... interemant sensum diductaque solvant (i.e. sensum),

Lucr. 3, 287:

(Cato) ferrei prope corporis animique, quem ne senectus quidem, quae solvit omnia, fregerit,

Liv. 39, 40, 11:

si (cometae) sunt purus ignis... nec illos conversio mundi solvit,

Sen. Q. N. 7, 2, 2:

(turbo) ab eo motu, qui universum trahit, solveretur,

id. ib. 7, 9, 4:

tabes solvit corpora,

Luc. 6, 18; 7, 809:

nec solum silvas, sed saxa ingentia solvit (ignis),

id. 3, 506:

ne tegat functos humus, ne solvat ignis,

Sen. Thyest. 750.—So, vitam solvere, to extinguish life, esp. of gradual or easy death:

solvas potius (vitam), quam abrumpas, dummodo, si alia solvendi ratio non erit, vel abrumpas,

Sen. Ep. 22, 3:

hanc mihi solvite vitam,

Prop. 2, 9, 39.—

Trop.

To free, release, loose, emancipate, set free; constr. absol., with abl. or ab and abl.; rarely with gen.

From the body, etc.:

teque isto corpore solvo,

Verg. A. 4, 703:

soluta corpore anima,

Quint. 5, 14, 13:

qui solutas vinculis animas recipit,

Sen. Cons. 28, 8: si animus somno relaxatus solute (i. e. free from the shackles of the body) moveatur ac libere, Cic. Div. 2, 48, 100:

vocem solvere,

to set free the voice, to speak, Stat. S. 3, 1; Sen. Thyest. 682; so, responsa solve (pregn. = utter and disclose), Sen. Oedip. 292:

suspiria solvit,

Stat. Th. 11, 604:

solvat turba jocos,

Sen. Med. 114:

solutos Qui captat risus hominum (= quem juvat risus hominum solvere),

Hor. S. 1, 4, 83:

Ausonii... versibus incomptis ludunt risuque soluto,

unrestrained, free, Verg. G. 2, 386.—

Of members or parts of the body: linguam solvere, to unfetter the tongue (sc. vinculis oris), to give flow to words:

linguam (Juno) ad jurgia solvit,

Ov. M. 3, 261:

lingua devincta nec in motus varios soluta,

Sen. Ira, 1, 3, 7:

ut quisque contemptissimus est, ita linguae solutissimae est,

id. Const. 11, 3:

(fama) innumeras solvit in praeconia linguas,

Luc. 1, 472. —Solvere bracchia, poet., to unfetter the arms, i. e. to move them:

magna difficili solventem bracchia motu,

Stat. Achill. 1, 604; cf.

of the free motions of animals: columbae soluto volatu multum velociores,

unrestrained flight, Plin. 10, 36, 52, § 108.—

From obligations and debts:

solvit me debito,

Sen. Ben. 6, 4, 1:

an nos debito solverit,

id. Ep. 81, 3:

ut religione civitas solvatur,

Cic. Caecin. 34, 98; Liv. 7, 3, 9:

te decem tauri... Me tener solvet vitulus (sc. religione),

Hor. C. 4, 2, 54.—So from a military oath:

hoc si impetro, solvo vos jurejurando,

Just. 14, 4, 7.—Sacramento or militia solvere, to dismiss a soldier from service:

sacramento solvi,

Tac. A. 16, 13:

cum quis propter delictum sacramento solvitur,

Dig. 49, 16, 13:

militia solvere,

Tac. A. 1, 44.— Munere (publico) solvere, to exempt from public duties:

ut Ilienses publico munere solverentur,

Tac. A. 12, 58.—With obj. inf.:

ut manere solveretur,

that he should be excused from the duty of remaining, Tac. A. 3, 29.—

From guilt and sin, to acquit, absolve, cleanse (cf. absolvere, to acquit of crime):

si ille huic (insidias fecerit), ut scelere solvamur,

be held guiltless, Cic. Mil. 12, 31:

atque hunc ille summus vir scelere solutum periculo liberavit,

id. ib. 4, 9:

sit capitis damno Roma soluta mei,

Ov. F. 6, 452:

ipsum quoque Pelea Phoci Caede per Haemonias solvit Acastus aquas,

id. ib. 2, 40:

Helenen ego crimine solvo,

id. A. A. 2, 371:

quid crimine solvis Germanum?

Stat. Th. 11, 379:

solutam caede Gradivus manum restituit armis,

Sen. Herc. Fur. 1342. —

From feelings, etc.:

quae eos qui quaesissent cura et negotio solverent,

Cic. Rep. 1, 18, 30:

cum ego vos solvi curis ceteris,

Ter. Hec. 2, 1, 33:

senatus cura belli solutus,

Plin. 22, 3, 4, § 7:

pectus linquunt cura solutum,

Lucr. 2, 45:

his terroribus ab Epicuro soluti et in libertatem vindicati,

Cic. N. D. 1, 20, 56:

soluti metu,

Liv. 41, 14 init.; 27, 51:

solvent formidine terras,

Verg. E. 4, 14:

solve metu patriam,

Prop. 4 (5), 6, 41:

metu belli Scythas solvit,

Just. 9, 2, 2; so id. 14, 2, 5:

haec est Vita solutorum misera ambitione,

Hor. S. 1, 6, 129:

soluti a cupiditatibus,

Cic. Agr. 1, 9, 27:

his concitationibus quem vacuum, solutum, liberum videris,

id. Tusc. 5, 15, 43: et tu solve me dementia, [p. 1726] Hor. Epod. 17, 43:

longo luctu,

Verg. A. 2, 26:

tristem juventam solve (i. e. juventam tristitia),

Sen. Hippol. 450:

solvite tantis animum monstris, solvite, superi,

id. Herc. Fur. 1063:

Quis te solvere Thessalis Magus venenis poterit?

Hor. C. 1, 27, 21. — Poet.:

solvit animis miracula (for animos miraculis),

the soul from superstition, Manil. 1, 103.—And of animals:

rabie tigrim,

Manil. 5, 707.— Absol.:

ut ad praecepta quae damus possit ire animus, solvendus est (i. e. perturbationibus),

Sen. Ep. 95, 38:

calices, quem non fecere contracta in paupertate solutum?

i. e. from cares, Hor. Ep. 1, 5, 20:

solvite animos,

Manil. 4, 12.—With in:

vix haec in munera solvo animum,

i. e. free it from passions and so make it fit for these duties, Stat. S. 5, 3, 33.—

From sleep, very rare:

ego somno solutus sum,

awoke, Cic. Rep. 6, 26, 29 (cf.: somno solvi, to be overwhelmed by sleep, 2. b, g infra).—

From labor, business, etc.:

volucres videmus... solutas opere volitare,

Cic. Or. 2, 6, 23:

solutus onere regio, regni bonis fruor,

Sen. Oedip. 685.— Poet.:

Romulus excubias decrevit in otia solvi,

to be relieved from guard and enjoy leisure, Prop. 4 (5), 4, 79.—

From rigidity, austerity, stiffness, etc., to relax, smooth, unbend, quiet, soothe ( poet. and in post-Aug. prose):

frontem solvere disce,

Mart. 14, 183:

saltem ora trucesque solve genas,

Stat. Th. 11, 373:

solvit feros tunc ipse rictus,

Sen. Herc. Fur. 797.— Poet.:

solvatur fronte senectus = frons senectute (i. e. rugis), solvatur,

be cleared, Hor. Epod. 13, 5:

vultum risu solvit,

relieves, Val. Max. 4, 3, 5:

risum judicis movendo, et illos tristes affectus solvit, et animum renovat,

Quint. 6, 3, 1; so,

solvere judicem,

unbend, excite his laughter, id. 11, 3, 3:

solvere qui (potui) Curios Fabriciosque graves (sc. risu),

Mart. 9, 28 (29), 4:

ut tamen arctum Solveret hospitiis animum,

Hor. S. 2, 6, 83:

cujus non contractum sollicitudine animum illius argutiae solvant?

Sen. Cons. Helv. 18, 5.— Transf., pregn.:

solventur risu tabulae,

i. e. the austerity of the judge will be relaxed by laughter, and the complaint dismissed, Hor. S. 2, 1, 86.—Imitated:

quia si aliquid omiserimus, cum risu quoque tota res solvitur,

Quint. 5, 10, 67.—

From any cause of restraint.

To release from siege:

Bassanitas obsidione solvere,

Liv. 44, 30:

patriam obsidione solvere,

Val. Max. 3, 2, 2. —

From moral restraints:

hic palam cupiditates suas solvit,

gave vent to, Curt. 6, 6, 1; v. also P. a., B. 7. infra.—

From laws and rules: legibus solvere.

To exempt from laws, i. e. by privilege:

Vopiscus, qui ex aedilitate consulatum petit, solvatur legibus,

Cic. Phil. 11, 5, 11:

cur M. Brutus legibus est solutus, si, etc.,

id. ib. 2, 13, 31:

ut interea magistratus reliquos, legibus omnibus soluti, petere possetis,

id. Agr. 2, 36, 99:

Lurco, tribunus plebis, solutus est (et lege Aelia et Furia),

id. Att. 1, 16, 13:

solvatne legibus Scipionem,

Auct. Her. 3, 2, 2:

petente Flacco ut legibus solverentur,

Liv. 31, 50, 8:

Scipio legibus solutus est,

id. Epit. 56:

Licet enim, inquiunt, legibus soluti sumus, attamen legibus vivimus,

Just. Inst. 2, 17, 8; cf.:

ut munere vigintiviratus solveretur,

Tac. A. 3, 29.— Transf., of the laws of nature, etc.:

(aestus) illo tempore, solutus legibus, sine modo fertur,

Sen. Q. N. 3, 28, 6:

solus (sapiens) generis humani legibus solvitur,

id. Brev. Vit. 15, 5:

nec leti lege solutas,

Lucr. 3, 687:

nec solvo Rutulos (i. e. legibus fati),

Verg. A. 10, 111.— With gen. (cf. libero), perh. only in phrase testamenti solvere, to release from a testamentary disposition:

et is per aes et libram heredes testamenti solveret,

Cic. Leg. 2, 20, 51; 2, 21, 53 (less prop. testamenti is taken as attribute of heredes); cf. Gai. Inst. 3, 175, and Hor. C. 3, 17, 16, P. a., B. 5. fin. infra.—

Legibus solutus, not subject to, released from:

reus Postumus est ea lege... solutus ac liber,

i. e. the law does not apply to him, Cic. Rab. Post. 5, 12:

soluti (lege Julia) huc convenistis, ne constricti discedatis cavete,

id. ib. 7, 18.—Of other laws:

solutus Legibus insanis,

Hor. S. 2, 6, 68:

quae sedes expectent animam solutam legibus servitutis humanae,

Sen. Ep. 65, 20.— Transf., of things: soluta legibus scelera sunt, unrestrained by the laws, i. e. crimes are committed with impunity, Sen. Ben. 7, 27, 1.— Of the laws of versification: numerisque fertur Lege solutis, referring to dithyrambic measures, Hor. C. 4, 2, 12 (cf. P. a., B. 11. infra).—

To dissolve, separate objects which are united, to break up, dismiss.

Of troops, ranks, etc.:

ubi ordines procursando solvissent,

Liv. 42, 65, 8:

incomposito agmine, solutis ordinibus,

Curt. 8, 1, 5; so id. 8, 4, 6:

agmina Diductis solvere choris,

Verg. A. 5, 581:

solvit maniplos,

Juv. 8, 154:

solvuntur laudata cohors,

Stat. Achill. 2, 167.—Hence, to separate armies engaged in battle:

commissas acies ego possum solvere,

Prop. 4 (5), 4, 59.—

Of banquets, assemblies, etc.:

convivio soluto,

Liv. 40, 14 fin.:

convivium solvit,

Curt. 8, 5, 24; 8, 6, 16:

Quid cessas convivia solvere?

Ov. F. 6, 675:

coetuque soluto Discedunt,

id. M. 13, 898.—Hence, urbem (Capuam) solutam ac debilitatam reliquerunt, disfranchised, Cic. Agr. 2, 33, 91.—

Of the words in discourse, orationem or versum solvere, to break up a sentence or verse:

(discant) versus primo solvere, mox mutatis verbis interpretari,

Quint. 1, 9, 2:

quod cuique visum erit vehementer, dulciter, speciose dictum, solvat ac turbet,

id. 9, 4, 14:

ut partes orationis sibi soluto versu desideret et pedum proprietates,

id. 1, 8, 13:

non, ut si solvas Postquam discordia tetra, etc., invenias etiam disjecti membra poetae,

Hor. S. 1, 4, 60.—

Implying a change for the worse.

To relax, make effeminate, weaken, by ease, luxury, dissipation, etc. (post-Aug.):

Hannibalem hiberna solverunt,

Sen. Ep. 51, 5:

usque eo nimio delicati animi languore solvuntur,

Sen. Brev. Vit. 12, 6:

infantiam statim deliciis solvimus,

Quint. 1, 2, 6:

solutus luxu,

id. 3, 8, 28; so Tac. A. 11, 31.—With in and acc.:

soluti in luxum,

Tac. H. 2, 99:

in lasciviam,

id. ib. 3, 38.— Transf.: versum solvere, to deprive a verse of its proper rhythm:

si quinque continuos dactylos confundas solveris versum,

Quint. 9, 4, 49.—

To relax, benumb the limbs or body;

as by narcotics, terror, sickness, exhaustion: multaque praeterea languentia membra per artus solvunt,

Lucr. 6, 798:

ima Solvuntur latera,

Verg. G. 3, 523:

solvi debilitate corporis,

paralyzed, Val. Max. 1, 7, 4:

ut soluto labitur moriens gradu,

Sen. Hippol. 368.—In mal. part., Hor. Epod. 12, 8; cf. Verg. G. 3, 523.— Poet.:

illum aget, penna metuente solvi, Fama superstes,

Hor. C. 2, 2, 7.—Of the mind:

segnitia (oratoris) solvit animos,

wearies, Quint. 11, 3, 52:

mentes solvere,

to make insane, Plin. 25, 3, 7, § 25.—

By frost ( poet.):

solvuntur illi frigore membra,

Verg. A. 12, 951; 1, 92.—

By sleep ( poet. for sopio):

homines volucresque ferasque Solverat alta quies,

Ov. M. 7, 186:

corpora somnus Solverat,

id. ib. 10, 369:

molli languore solutus,

id. ib. 11, 648;

11, 612: altoque sopore solutum,

id. ib. 8, 817:

somno vinoque solutos,

id. F. 2, 333; Verg. A. 9, 236:

ut membra solvit sopor,

id. ib. 12, 867:

non solvit pectora somnus,

Sen. Agam. 76.—With in:

solvitur in somnos,

Verg. A. 4, 530.— Transf., of the sea:

aequor longa ventorum pace solutum,

lulled to sleep, Stat. Th. 3, 255.—

By death: solvi, to die ( poet. and in post-Aug. prose):

ipse deus, simulatque volam, me solvet,

Hor. Ep. 1, 16, 78:

corporibus quae senectus solvit,

Curt. 89, 32 (cf. A. 4. supra):

(corpus) quam nullo negotio solvitur,

Sen. Q. N. 3, 27, 2:

alius inter cenandum solutus est,

id. Ep. 66, 43:

ubicumque arietaveris, solveris,

id. Cons. Marc. 11, 3:

me fata maturo exitu facilique solvant,

Sen. Troad. 605:

solvi inedia,

Petr. 111:

sic morte quasi somno soluta est,

Flor. 2, 21, 11.—Hence,

Of logical dissolution, to refute:

non tradit Epicurus quomodo captiosa solvantur,

how fallacies are refuted, Cic. Fin. 1, 7, 22:

argumentum solvere,

Quint. 2, 17, 34:

solutum scies quod nobis opponitur,

Sen. Const. 12, 3.—

To disperse, dispel, as of a cloud:

deorum beneficia tempestiva ingentes minas interventu suo solventia,

Sen. Ben. 4, 4, 2.

To loose, remove, cancel that which binds any thing.

In a corporeal sense.

In gen., to loose (weaker than rumpo;

post-Aug.): effringere quam aperire, rumpere quam solvere putant robustius,

Quint. 2, 12, 1:

qua convulsa tota operis colligatio solveretur,

Val. Max. 8, 14, 6:

supera compage soluta,

Stat. Th. 8, 31.—

To remove a fetter, bridle, etc.:

nullo solvente catenas,

Ov. M. 3, 700: vincla jugis boum, Tib. 2, 1, 7:

solvere frenum,

Phaedr. 1, 2, 3:

loris solutis,

Ov. A. A. 1, 41.— Transf., of prisons:

qui, solutis ergastulis, exercitus numerum implevit,

Liv. Ep. 56; Brut. ap. Cic. Fam. 11, 10, 13; 11, 13, 2.—Of frost:

gelu solvitur,

it thaws, Tac. H. 1, 79:

solvitur acris hiems,

Hor. C. 1, 4, 1.—Of clouds:

facit igitur ventum resoluta nubes, quae plurimis modis solvitur,

Sen. Q. N. 5, 12, 5; 5, 12, 1.—Of the grasp of hands, fingers, etc.:

Aeacides a corpore bracchia solvit,

looses his hold, Ov. M. 11, 246:

indigno non solvit bracchia collo,

Stat. Th. 5, 217:

digitis solutis abjecit jaculum,

id. ib. 8, 585.—

To untie a string, cord, necklace, etc., slacken or unlock an enclosure, open a box, trunk, etc.:

solve vidulum ergo,

Plaut. Rud. 4, 4, 98:

eam solve cistulam,

id. Am. 2, 2, 151:

solve zonam,

untie, id. Truc. 5, 62:

solvisse jugalem ceston fertur,

Stat. Th. 5, 62:

animai nodos a corpore solvit,

Lucr. 2, 950:

nihil interest quomodo (nodi) solvantur,

Curt. 3, 1, 18:

quid boni est, nodos operose solvere, quos ipse ut solveres feceris?

Sen. Ben. 5, 12, 2:

solvere nodum,

Stat. Th. 11, 646:

laqueum quem nec solvere possis, nec abrumpere,

Sen. Tranq. 10, 1:

vix solvi duros a pectore nexus,

Ov. M. 9, 58:

fasciam solve,

Sen. Ep. 80, 10:

solutis fasciis,

Curt. 7, 6, 5:

solvi fasciculum,

Cic. Att. 11, 9, 2:

crinales vittas,

Verg. A. 7, 403:

Parmenion vinculum epistulae solvens,

Curt. 7, 2, 25:

equum empturus solvi jubes stratum,

Sen. Ep. 80, 9:

redimicula solvite collo,

Ov. F. 4, 135:

corollas de fronte,

Prop. 1, 3, 21:

solvere portas,

Stat. Th. 3, 492:

munimina valli,

id. ib. 12, 10:

ille pharetram Solvit,

Ov. M. 5, 380.— Transf., of the veins as enclosures of the blood:

solutis ac patefactis venis,

Sen. Q. N. 3, 15, 5:

venam cultello solvere,

Col. 6, 14; cf.

also: lychnis alvum solvit,

looses the bowels, Plin. 21, 26, 98, § 171; 21, 20, 83, § 140; Suet. Vesp. 24; Tac. A. 12, 67:

ventrem,

Plin. 20, 8, 30, § 74.— Absol. (sc. alvum), Mart. 13, 29:

stomachus solutus = venter solutus,

loose bowels, Petr. 117; Scrib. Comp. 92.—

Trop., to slacken or remove a bond.

Solvere aliquid (aliquod vinculum; cf. I. B. 1. supra).

Of the mouth, etc., to open:

talibus ora solvit verbis,

Ov. M. 15, 74; so id. ib. 1, 181; Tib. 4, 5, 14:

ternis ululatibus ora Solvit,

Ov. M. 7, 191; 9, 427; id. Tr. 3, 11, 20; Stat. Achill. 1, 525:

vix ora solvi patitur etiamnum timor,

Sen. Herc. Oet. 725; so,

os promptius ac solutius,

Val. Max. 8, 7, ext. 1.— Transf., of an abyss:

hic ora solvit Ditis invisi domus,

Sen. Herc. Fur. 664.—

To remove, cancel; to destroy the force of a legal or moral obligation by expiration, death, etc.:

si mors alterutrius interveniat, solvitur mandatum,

Gai. Inst. 3, 160:

cum aliquis renunciaverit societati, societas solvitur,

id. ib. 3, 151; so id. ib. 3, 152:

morte solvetur compromissum,

Dig. 4, 8, 27:

soluto matrimonio,

ib. 24, 3, 2:

solutum conjugium,

Juv. 9, 79:

qui... conjugalia solvit,

Sen. Med. 144:

nec conjugiale solutum Foedus in alitibus,

Ov. M. 11, 743:

(sapiens) invitus beneficium per compensationem injuriae solvet,

cancel the obligation of a favor by the set-off of a wrong, Sen. Ep. 81, 17.—

To efface guilt or wrong:

magnis injuria poenis Solvitur,

Ov. F. 5, 304:

solve nefas, dixit: solvit et ille nefas,

id. ib. 2, 44:

culpa soluta mea est,

id. Tr. 4, 4, 10:

neque tu verbis solves unquam quod mi re male feceris (i. e. injuriam),

Ter. Ad. 2, 1, 10.—

Poenam solvere, to suffer punishment, i. e. to cancel the obligation of suffering, etc. (cf. 3. infra;

less freq. than poenam persolvere, exsolvere): serae, sed justae tamen et debitae poenae solutae sunt,

Cic. Mil. 31, 85:

capite poenas solvit,

Sall. J. 69, 4:

meritas poenas solventem,

Curt. 6, 3, 14:

poenarum solvendi tempus,

Lucr. 5, 1224:

nunc solvo poenas,

Sen. Phoen. 172:

hac manu poenas tibi solvam,

id. Hippol. 1177.—

To remove, relieve, soothe affections, passions, etc.:

atque animi curas e pectore solvat,

Lucr. 4, 908:

curam metumque juvat Dulci Lyaeo solvere,

Hor. Epod. 9, 38:

patrimonii cura solvatur,

Sen. Q. N. 3, praef. §

2: Pyrrhus impetus sui terrore soluto,

Val. Max. 4, 3, 14:

solvite corde metum,

Verg. A. 1, 562; so id. ib. 9, 90:

solve metus animo,

Stat. Th. 2, 356:

solvi pericula et metus narrant,

Plin. 11, 37, 52, § 140: neque adhuc Stheneleius iras Solverat Eurystheus, [p. 1727] Ov. M. 9, 274:

hoc uno solvitur ira modo,

id. A. A. 2, 460:

solvitque pudorem,

Verg. A. 4, 55.—

Of sleep:

quasi clamore solutus Sit sopor,

Ov. M. 3, 6, 30:

nec verba, nec herbae audebunt longae somnum tibi solvere Lethes,

Luc. 6, 768; cf.:

lassitudinem solvere,

Plin. 37, 10, 54, § 143. —

Of any checks and barriers to motion, to remove.

To raise a siege:

solutam cernebat obsidionem,

Liv. 36, 10, 14:

soluta obsidione,

id. 36, 31, 7:

ad Locrorum solvendam obsidionem,

id. 27, 28, 17; cf. id. 37, 7, 7; 38, 5, 6; 42, 56 init.; 44, 13, 7; Curt. 4, 4, 1; Tac. A. 4, 24; 4, 73; Just. 9, 2, 10.—

Of passions, etc., to remove restraint:

cujus si talis animus est, solvamus nos ejus vincula, et claustra (i. e. irae) refringamus,

Liv. 36, 7, 13.—

To overthrow, subvert a higher authority, etc.:

quos (milites), soluto imperio, licentia corruperat,

Sall. J. 39, 5:

imperia solvit qui tacet, jussus loqui,

Sen. Oedip. 525:

sonipedes imperia solvunt,

id. Hippol. 1084; cf.:

sanctitas fori ludis solvitur,

Quint. 11, 3, 58.—

Of laws and customs, to abolish, violate:

solvendarum legum id principium esse censebant (post-Aug. for dissolvendarum),

Curt. 10, 2, 5:

solutae a se legis monitus,

Val. Max. 6, 5, ext. 4:

cum plus quam ducentorum annorum morem solveremus,

Liv. 8, 4, 7:

(Tarquinius) morem de omnibus senatum consulendi solvit,

id. 1, 49, 7:

oportebat istum morem solvi,

Curt. 8, 8, 18.—

Esp. with acc. of the bond, etc. (taking the place of the constr. I. B. 1. 2. 3. supra, when the abl. of separation is not admissible).

To subvert discipline:

disciplinam militarem solvisti,

Liv. 8, 7, 16:

luxuria solutam disciplinam militarem esse,

id. 40, 1, 4:

quod cum, ne disciplina solveretur, fecisset,

Front. Strat. 2, 12, 2.—

Of strength, energy, attention, etc., to loosen, impair, weaken, scatter, disperse:

nobilitas factione magis pollebat, plebis vis soluta atque dispersa,

Sall. J. 41, 6:

patrios nervos externarum deliciarum contagione solvi et hebetari noluerunt,

Val. Max. 2, 6, 1:

vires solvere,

Quint. 9, 4, 7:

vis illa dicendi solvitur, et frigescit affectus,

Quint. 11, 3, 133.—

Of affection, etc., to sever, dissolve, destroy:

segnes nodum (amicitiae) solvere Gratiae,

Hor. C. 3, 21, 22;

similarly: solvit (ille deus) amicos,

Prop. 2, 34 (3, 32), 5; so id. 2, 15 (3, 7), 26:

hoc firmos solvit amores,

Ov. A. A. 2, 385:

amores cantibus et herbis solvere,

Tib. 1, 2, 60.—

Of sickness and hunger, to end, remove:

vitex dicitur febres solvere,

Plin. 24, 9, 38, § 60:

solvit jejunia granis,

Ov. F. 4, 607:

quoniam jejunia virgo Solverat,

id. M. 5, 535; cf. Luc. 3, 282; so,

famem,

Sen. Thyest. 64.—

To delay:

hi classis moras hac morte solvi rentur,

Sen. Troad. 1131.—

Of darkness, to dispel:

lux solverat umbras,

Stat. Th. 10, 390.—

Of war, strife, etc., to compose, settle:

aut solve bellum, mater, aut prima excipe,

Sen. Phoen. 406:

electus formae certamina solvere pastor,

Stat. Achill. 2, 337:

jurgia solvere,

Manil. 3, 115:

contradictiones solvere,

Quint. 7, 1, 38.—

Of difficulties, riddles, questions, ambiguities, etc., to solve, explain, remove:

quia quaestionem solvere non posset,

Val. Max. 9, 12, ext. 3:

aenigmata,

Quint. 8, 6, 53:

omnes solvere posse quaestiones,

Suet. Gram. 11:

haec ipsa, quae volvuntur ab illis, solvere malim et expandere,

Sen. Ep. 82, 20; id. Q. N. 7, 14, 1:

unum tantum hoc solvendum est,

that one question, id. ib. 1, 7, 3:

puta nunc me istuc non posse solvere,

id. Ep. 48, 6:

carmina non intellecta Solverat,

Ov. M. 7, 760:

triste carmen alitis solvi ferae,

Sen. Oedip. 102:

nodos juris,

Juv. 8, 50:

proponere aliquid quod solvat quaestionem,

Quint. 5, 10, 96:

plurimas quaestiones illis probationibus solvi solere,

id. 1, 10, 49:

quo solvitur quaestio supra tractata,

id. 3, 7, 3:

ambiguitatem or amphiboliam,

id. 7, 2, 49; 7, 9, 10.—

In partic., of obligations, to fulfil.

Originally, rem solvere, to free one's property and person (rem familiarem) from debts (solutio per aes et libram), according to the ancient formula:

quod ego tibi tot millibus condemnatus sum, me eo nomine... a te solvo liberoque hoc aere aeneaque libra,

Gai. Inst. 3, 174 Huschke; cf.:

inde rem creditori palam populo solvit (i. e. per aes et libram),

Liv. 6, 14, 5:

quas res dari, fieri, solvi oportuit,

id. 1, 32, 11. —Hence, rem solvere, to pay; often with dat. of person:

pro vectura rem solvit?

paid the freight, Plaut. As. 2, 4, 27:

ubi nugivendis res soluta'st omnibus,

id. Aul. 3, 5, 51:

tibi res soluta est recte,

id. Curc. 4, 3, 21:

ego quidem pro istac rem solvo ab tarpessita meo,

id. ib. 5, 2, 20:

rem solvo omnibus quibus dehibeo,

id. ib. 5, 3, 45:

dum te strenuas, res erit soluta,

id. Ps. 2, 2, 35:

res soluta'st, Gripe, ego habeo,

id. Rud. 5, 3, 57.— Trop.: saepe edunt (aves);

semel si captae sunt, rem solvont aucupi,

they repay him, pay for his expenses, Plaut. As. 1, 3, 66.—And to pay by other things than money:

si tergo res solvonda'st,

by a whipping, Plaut. As. 2, 2, 54:

habent hunc morem ut pugnis rem solvant si quis poscat clarius,

id. Curc. 3, 9:

tibi quidem copia'st, dum lingua vivet, qui rem solvas omnibus,

id. Rud. 2, 6, 74.—Hence,

Absol. (sc. rem), to pay; with or without dat. of person:

cujus bona, quod populo non solvebat, publice venierunt,

Cic. Fl. 18, 43:

ei cum solveret, sumpsit a C. M. Fufiis,

id. ib. 20, 46:

misimus qui pro vectura solveret,

id. Att. 1, 3, 2:

qui nimis cito cupit solvere, invitus debet,

Sen. Ben. 4, 40, 5:

ut creditori solvat,

Dig. 30, 1, 49, § 7.— Pass. impers.:

si dare vis mihi, Magis solutum erit quam ipsi dederis,

it will be a more valid payment, Plaut. Ps. 2, 2, 46:

numquam vehementius actum est quam me consule, ne solveretur,

to stop payments, Cic. Off. 2, 24, 84:

fraudandi spe sublata solvendi necessitas consecuta est,

id. ib. 2, 24, 84:

cum eo ipso quod necesse erat solvi, facultas solvendi impediretur,

Liv. 6, 34, 1.—Cf. in the two senses, to free from debt, and to pay, in the same sentence:

non succurrere vis illi, sed solvere. Qui sic properat, ipse solvi vult, non solvere,

Sen. Ben. 6, 27, 1.—

With acc. of the debt, to discharge, to pay:

postquam Fundanio debitum solutum esset,

Cic. Q. Fr. 1, 2, 3, § 10:

hoc quod debeo peto a te ut... solutum relinquas,

settled, id. Att. 16, 6, 3:

solverat Castricio pecuniam jam diu debitam,

id. Fl. 23, 54:

ex qua (pensione) major pars est ei soluta,

id. Att. 16, 2, 1:

solvi aes alienum Pompejus ex suo fisco jussit,

Val. Max. 6, 2, 11:

aes alienum solvere,

Sen. Ep. 36, 5:

quae jactatio est, solvisse quod debebas?

id. Ben. 4, 17, 1; so,

debitum solvere,

id. ib. 6, 30, 2:

ne pecunias creditas solverent,

Cic. Pis. 35, 86:

ut creditae pecuniae solvantur,

Caes. B. C. 3, 20; 3, 1:

ex thensauris Gallicis creditum solvi posse,

Liv. 6, 15, 5:

ita bona veneant ut solidum suum cuique solvatur,

Cic. Rab. Post. 17, 46.—And of moral debts:

cum patriae quod debes solveris,

Cic. Marcell. 9, 27:

debet vero, solvitque praeclare,

id. Phil. 13, 11, 25:

aliter beneficium, aliter creditum solvitur,

Sen. Ben. 2, 34, 1:

qui grate beneficium accipit, primam ejus pensionem solvit,

id. ib. 2, 22 fin. —

By a confusion of construction, solvere pecuniam, etc., to pay money, etc. (for pecunia rem or debitum solvere); constr. with dat. or absol.:

emi: pecuniam solvi,

Cic. Verr. 2, 4, 20, § 43:

pro frumento nihil solvit,

id. ib. 2, 3, 72, §

169: legatis pecuniam pro frumento solvit,

Liv. 44, 16:

hanc pecuniam cum solvere in praesenti non posset,

Nep. Milt. 7, 6:

nisi pecuniam solvisset,

id. Cim. 1, 1:

condiciones pacis dictae ut decem millia talentum argenti... solverent,

Liv. 30, 37 med.:

pro quo (frumento) pretium solveret populus Romanus,

id. 36, 3, 1:

pretium servorum ex aerario solutum est dominis,

id. 32, 26, 14:

pretium pro libris domino esse solvendum,

id. 40, 39 fin.:

meritam mercedem,

id. 8, 22, 3; so id. 8, 11, 4: sorte creditum solvere, by paying the principal (i. e. without interest), id. 6, 36, 12:

quae praemia senatus militibus ante constituit, ea solvantur,

Cic. Phil. 14, 14, 38:

stipendium,

Liv. 28, 32, 1:

dotem mulieri,

Dig. 24, 3, 2:

litem aestimatam,

the amount of a fine, Nep. Cim. 5, 18 fin.:

arbitria funeris,

the expenses of the funeral, Cic. Red. Sen. 7, 18:

solvere dodrantem,

to pay seventy-five per cent., Mart. 8, 9, 1:

dona puer solvit,

paid the promised gifts, Ov. M. 9, 794; so,

munera,

id. ib. 11, 104.— Transf., of the dedication of a book, in return for favors:

et exspectabo ea (munera) quae polliceris, et erunt mihi pergrata si solveris... Non solvam nisi prius a te cavero, etc.,

Cic. Brut. 4, 17 sq. —Of the delivery of slaves:

si quis duos homines promise rit et Stichum solverit,

Dig. 46, 3, 67; 46, 3, 38, § 3.— Transf., poet.: dolorem solvisti, you have paid your grief, i. e. have duly mourned, Stat. S. 2, 6, 98.— Pass. with personal subject:

si (actor) solutus fuisset,

Dig. 12, 1, 31 (cf.: solvere militem, b supra). —

Esp., in certain phrases, to pay:

aliquid praesens solvere,

to pay in cash, Cic. Att. 16, 2, 1; so,

aliquid de praesentibus solvere,

Sen. Ep. 97, 16:

solvere grates (= referre gratiam muneribus): Sulla solvit grates Dianae,

Vell. 2, 25:

quas solvere grates sufficiam?

Stat. S. 4, 2, 7: cum homo avarus, ut ea (beneficia) solveret sibi imperare non posset, etc., Cael. ap. Cic. Fam. 8, 12, 1; cf.: non dicimus reposuit beneficium aut solvit;

nullum nobis placuit quod aeri alieno convenit verbum,

Sen. Ep. 81, 9; but v. id. Ben. 2, 18, 5: in debitum solvere, to make a partial payment:

unum haec epistula in debitum solvet,

id. Ep. 7, 10: aliquid solvere ab aliquo (de aliqua re), to pay out of funds supplied by any one ( out of any fund):

Quintus laborat ut tibi quod debet ab Egnatio solvat,

Cic. Att. 7, 18, 4:

homines dicere, se a me solvere,

id. ib. 5, 21, 11:

(summa) erat solvenda de meo,

Plin. Ep. 2, 4, 2:

operas solvere alicui,

to work for somebody, Dig. 40, 7, 39: solvo operam Dianae, I work for Diana, i. e. offer a sacrifice to her, Afran. ap. Non. 12, 21: judicatum solvere, to pay the amount adjudged by the court, for which security (satisdatio) was required:

stipulatio quae appellatur judicatum solvi,

Gai. Inst. 4, 90:

iste postulat ut procurator judicatum solvi satisdaret,

Cic. Quint. 7, 29; so Dig. 3, 2, 28; 3, 3, 15; 2, 8, 8;

2, 8, 14 et saep.: auctio solvendis nummis,

a cash auction, Mart. 14, 35.— Gerund.: solvendo esse, to be solvent; jurid. t. t., to be able to pay, i. e. one's debts; cf.

in full: nec tamen solvendo aeri alieno respublica esset,

Liv. 31, 13:

nemo dubitat solvendo esse eum qui defenditur,

Dig. 50, 17, 105:

qui modo solvendo sint,

Gai. Inst. 1, 3, 121:

si solvendo sint,

Paul. Sent. 1, 20, 1:

nec interest, solvendo sit, necne,

Dig. 30, 1, 49, § 5; so ib. 46, 1, 10; 46, 1, 27, § 2; 46, 1, 51, §§ 1 and 4; 46, 1, 52, § 1; 46, 1, 28; 50, 17, 198 et saep.: non solvendo esse, to be insolvent:

solvendo non erat,

Cic. Att. 13, 10, 3:

cum solvendo civitates non essent,

id. Fam. 3, 8, 2:

tu nec solvendo eras, nec, etc.,

id. Phil. 2, 2, 4:

ne videatur non fuisse solvendo,

id. Off. 2, 22, 79;

and very freq. in the jurists.—So, trop.: quid matri, quid flebili patriae dabis? Solvendo non es,

Sen. Oedip. 941; cf.:

*non esse ad solvendum (i. e. able to pay),

Vitr. 10, 6 fin. —